Türkiye'deki yakalama ve gözaltı rejiminin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve uygulaması ile uyumu

Abstract

Yakalama ve gözaltı, kişi özgürlüğüne müdahale oluşturan tedbirlerdir. Kişi özgürlüğü, insan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelerde ve devletlerin anayasalarında yer alan kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile hukuken koruma altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi madde 5 de bu hakkı düzenlemektedir. Bu çalışmada araştırılan sorun ise yakalama ve gözaltı konusunda Türkiye'de yürürlükte bulunan mevzuatın ve buna ilişkin uygulamanın Sözleşmenin 5. maddesi ile uyumlu olup olmadığıdır. Üç bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile Sözleşme kapsamında bu hakkın suç şüphesiyle sınırlanmasının esasları ele alınmıştır. İkinci bölümde Türk hukukunda yakalama ve gözaltı tedbirlerine ilişkin şartlar ve hükümler ile bunların Sözleşmeyle uyumu incelenmiştir. Son bölümde ise yakalanan ve gözaltına alınan kişilerin sahip oldukları güvenceler açısından iç hukukun Sözleşmeyle uyumuna yer verilmiştir. Çalışma Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı ölçü alınarak hazırlanmıştır. Konuya ilişkin önemli kararlar ve özellikle Türkiye'ye ilişkin olanlar incelenerek, mahkemenin bakış açısı yansıtılmaya çalışılmıştır. İç hukuk Sözleşmenin 5. maddesinin her bir fıkrası açısından ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Çalışmada varılan sonuçlar göstermiştir ki Türkiye'nin yakalama ve gözaltı rejimi, bazı eksiklikleri bulunmasına karşın büyük oranda Sözleşme ile uyumludur.

Arrest and custody are measures that interfere liberty of person. Liberty of person is legally protected by the right to liberty and security of person in international conventions on human rights and in the constitutions of states. The Article 5 of the European Convention on Human Rights regulates this right. The current study scrutinizes whether the Turkish arrest and custody legislation and its execution comply with Article 5 of the Convention. The current paper consists of three chapters. The first chapter discusses the right to liberty and security of person, and the principles in restricting of this right due to criminal suspicion under the Convention. The second chapter examines the conditions and provisions related to arrest and custody measures in Turkish law and their conformity with the Convention. The last chapter analyses the compliance of domestic law with the Convention regarding the guarantees for person who is arrested and taken into custody. The present study bases its research on the European Convention on Human Rights and the case law of the European Court of Human Rights. It aims to reflect the Court's perspective by examining major decisions and in particular those relating to Turkey. The domestic law is evaluated regarding each paragraph of the Article 5 of the Convention. It is finally concluded that even though there are some deficiencies in the Turkish arrest and custody regime, it is substantially in compliance with the Convention.