Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf içi uygulamalara yansıması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, üniversitede değerler ile ilgili eğitim almayan okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimi ile ilgili düşüncelerini belirlemek ve öğretmen görüşlerinin sınıf içi uygulamalara yansımasını incelemektir. Araştırmanın örneklemini; 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Bursa ili Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım, Gürsu, Kestel ilçelerinde görev yapan okul öncesi öğretmenlerinden amaçlı örnekleme yoluyla seçilen 50 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması (case study) kullanılmıştır. Bu amaçla 50 öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak öğretmenlerin değerler ve okul öncesinde değerler eğitimi ile ilgili çeşitli temalar hakkında görüşleri belirlenmiştir. Mevcut durumu derinlemesine incelemek amacıyla 50 öğretmen içerisinden extrem (uç örnekleme) olarak seçilen iki öğretmenin sınıf içerisindeki pratikleri değerler eğitimi açısından yirmi beş saat süresince yapılan gözlem yoluyla belirlenmeye çalışılmıştır. Seçilen iki öğretmenin değerler eğitimi ile ilgili görüşleri ve uygulamaları arasındaki tutarlık incelenmiştir. Aynı üniversiteden mezun, aynı mesleki kıdeme sahip bu iki öğretmenin uygulamaları arasındaki farklılıklar ve bu farklılıkların nedenleri belirlenmeye çalışılarak geleneksel bir öğretmenin yapılandırmacı bir öğretmen olmasında ne gibi faktörlerin etkili olabileceği ve bunun değerler eğitimi ile ilgili sınıf içi uygulamalara yansımasındaki rolü tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada, durum çalışmalarında geçerlilik ve güvenirliği sağlamak için kullanılan çeşitleme ve kodlayıcılar arası uyum katsayısı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre okul öncesi öğretmenlerin daha çok "İyilikseverlik" ve "Evrensellik" kategorilerindeki değerleri öğretmeyi istediği, bu kategorideki değerleri öğretirken zorlandıkları ve yine öğrencilerde en çok bu iki kategorideki değerlerin geliştiğini düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır, gözlem sonuçları da bunu destekler niteliktedir. Öğretmenler planlama aşamasında; en çok etkinlik planlama, materyal hazırlama, uygulama aşamasında; yöntem ve teknik, araç-gereç kullanımı, değerlendirme aşamasında ise gözlem ve soru cevap yöntemlerinden faydalandığı görülmüştür. Öğretmenler en çok drama, oyun gibi öğrenci merkezli yöntemleri, hikaye, anlatım gibi öğretmen merkezli yöntemleri, hikaye kitapları gibi yazılı materyalleri, görsel materyalleri kullanmaktadır. Okul öncesi öğretmenlerinin büyük bir bölümü uyguladıkları değerler eğitiminin kalıcı olduğunu düşünmektedir. Öğretmenlere göre aile değerler eğitiminin kalıcılığını etkilemektedir. Okul öncesi öğretmenleri etkinlik, materyal bulamamak gibi öğrenme-öğretme süreci ile ilgili sorunlar yaşamaktadır. Gözlem sonuçları incelendiğinde geleneksel yaklaşıma yakın öğretmenin mesleki gelişime kapalı olduğu, öğretmen merkezli uygulamalara yer verdiği, eleştirel bir sınıf ortamı oluşturduğu, yapılandırmacı yaklaşıma yakın olan öğretmenin ise daha çok öğrenci merkezli uygulamalara yer verdiği, öğrencilere karşı eşit davrandığı, yenilikleri takip edip sınıfında uyguladığı görülmüştür.

The aim of this study is to determine the preschool teachers' thoughts, related to the values, who didn't get values education at university and to examine the reflection of the teachers' thoughts to the practices in the classroom.Sample of the research consists of 50 preschool teachers, chosen using aimed sampling way and working in the towns of Bursa (Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım, Gürsu and Kestel) in 2013-2014 school year. Case study, one of the qualitative research method, was used as research method. For this purpose, having half configured interviews with 50 taechers, the teachers' thoughts on various theme related to the education of values and preschool values were determined. In order to examine the current situation deeply, classroom practices of two teachers, chosen as extreme between 50 teachers, were tried to be determined with observation way during 25 hours in terms of values education. The consistency between thoughts and practices on values education of those two taechers was examined. Being tried to be defined the differences between practices of those two teachers who graduated from the same university and had the same seniority, and the reasons of those differences, what kind of factors can be effective on being a constructivist teacher of a traditional teacher and its role on reflecting to the practices in the classroom were tried to be established. In the study, conversion factor between encoder and variations used in order to supply the reliability and validity in situation studyings was used. According to the findings obtained at the end of the research, it is concluded that preschool teachars want to teach the values in philanthropy and universalized categories, they are forced while teaching the values in this category, and preschool teachers think that the values mostly in these two categories improved between students The observation results also support that. It was seen that teachers used mostly planning activity, preparing material at the planning phase, method and technique and equipment usage at the implementation phase, observation, question and answer methods at the evaluation phase. Teachers had mostly used student-centered method as drama and play, teacher-centered method as story and expression, written materials as story books and visual materials. Most of the preschool teachers think that values education they applied are permanent. According to the preschool teachers, family affects the permanency of values education. Most of the preschool teachers have got the problems as not to find material and activity related to the learning- teaching process. When the observation results were examined, ıt was seen that a taecher close to traditional approach was closed to career development, and used teaher- centered practices, occured judgmental classroom environment, but a teacher close to constructivist approach used mostly student-centered practices, treated students equally, followed the innovations, and apply them in the classroom.