Buğdayda (triticum aestivum) sürmeye (tilletia spp.) dayanıklılığın kalıtımı

Abstract

Buğdayda sürme hastalığına dayanıklılığın kalıtım şeklinin araştırılması için sürmeye dayanıklı Kıraç 66, Yayla 305, PI178383 ve Llokofen ile duyarlı Gerek 79, Bolal 2973, Kutluk 94 ve ES 90-8-1 çeşit ve hatları kullanılmıştır. Dayanıklı çeşitlerin duyarlılarla ve kendi aralarında melezlenmesiyle elde edilen Fi, F3 ve bu kombinasyonların duyarlı çeşitle tekrar melezlenmesi sonucu elde edilen geriye melez (GMı) hatlar ile ana-babalan ESK-1 sürme izolatı kullanılarak test edilmiştir. F3 ve GMı'deki açılma oranlarının analiz edilmesi için Chi-Kare testi kullanılmıştır. Tüm kombinasyonların Fı'lerinin test edilmesi sonucu dayanıklılığın dominat karakterde olduğu ve yapılan melezlerin resiprokallerinin test sonucunda anadan gelen herhangi bir stoplazmik etki olmadığı bulunmuştur. Çalışmada kullanılan kombinasyonların F3 ve GMı açılım oranlan sonucuna göre Kıraç 66, Yayla 305 ve Llokofen çeşitlerinin sürmeye dayanıklılık için 3 dominant gen; Pil 783 83 'ün ise 3'ten fazla dominant gen taşıdığı saptanmıştır. Duyarlı anaç olarak kullanılan Kutluk 94'ün de sürmeye karşı tam duyarlı olmadığı ve majör veya minör dayanıklılık gen veya genleri bulundurduğu kanısına varılmıştır. Dayanıldı çeşitlerin kendi aralarındaki kombinasyonların F3 ve GMı hatlarının test edilmesi sonucunda, çalışmada kullanılan Kıraç 66, Yayla 305, Pil 783 83 ve Llokofen çeşitleri arasında en az 1 ortak gen bulunduğu saptanmıştır. Bu çalışmada kullanılan dayanıklı çeşitlerin dayanıklılığını uzun süre korumalarının nedeninin çok sayıda dayanıklılık genleri taşımasından ileri gelmektedir.

Inheritance of resistance to common bunt has been studied using resistant bread wheat cultivars, Kıraç 66, Yayla 305, PI 1783 83 and Llokofen, and susceptible cultivars Gerek 79, Bolal 2973, Kutluk 94 and ES 90-8-1. Parents, Fi and F3 progenies from crosses of resistant/resistant and resistant/ susceptible cultivars and BC^ lines of these combinations with the susceptible parents were tested with the common bunt isolate, ESK-1. Chi-Square test was used to analyze the segregation ratios in F3 and BC^. Tests of 7 1 plants from all combinations indicated that resistance was dominant. No cytoplasmic effects of the female parents were found from the results of testing reciprocals of the crosses. The segregation ratios of F3 and BCi from the combinations used in this study indicated that while Kıraç 66, Yayla 305 and Llokofen had 3 dominant genes; PI 1783 83 had more than 3 dominant genes for the resistance to common bunt. It was supposed that one of the susceptible parents used in this study, Kutluk 94, has also one or more major or minor gene/s. The results of the tests of F3 and BCi from resistant/resistant combinations showed that at least one gene is common for resistance in Kıraç 66, Yayla 305, PI1783 83 and Llokofen. The resistant cultivars used in this study possess many genes, and have been carrying their resistance for many years.