Irak Türkmen kadın edebiyatçılar

Abstract

Irak Türkmen edebiyatı, Türk edebiyatı tarihi bağlamında değerlendirildiğine belli bir geleneği ve bütünlüğü olan bir edebiyattır. Osmanlı döneminde klasik edebiyatla aynı paralelde olan Türkmen edebiyatı, özellikle hızlı değişimin görüldüğü Cumhuriyet ve sonrası dönemde farklılaşır. Tarihsel nedenlerle sınırların değişmesi, egemenlik ve dil politikalarında meydana gelen zorunlu haller, Türkmen edebiyatının Türk edebiyatı içindeki yeri ve çizgisinde kopuşlara neden olmuştur. Bu nedenle Irak Türkmen edebiyatı iki ana döneme ayrılmıştır. 1918'den önceki Türkmen edebiyatı ve 1918'den sonraki Türkmen edebiyatı şeklinde adlandırılmıştır. Türkmen kadın edebiyatçılar, 1918'den önceki Türkmen edebiyatında hemen hemen hiç varlık göstermemişlerdir. Bu dönem, erkek edebiyatçıların görüldüğü ve neredeyse kadının edebi hayatta hiçbir rolünün olmadığı bir devirdir. Fakat 1918' den sonraki Türkmen edebiyatının başlamasıyla yeni bir dönem yaşanmıştır. Bu dönemde artık yavaş yavaş kadın edebiyatçıların Türkmen edebiyatında varlık gösterdikleri tespit edilmektedir. Tanzimat sonrası dönemden günümüze kadar olan Türkmen edebiyatı çizgisini takip ederek yetişen otuzdan fazla Türkmen kadın edebiyatçı tespit edilmiştir. Bunlar, "hayat-sanat-eser" bağlamında incelmeye tabi tutulmuştur. Bu kadın edebiyatçıların çoğu şairlik kimliği taşırken, aralarında kısa öykü yazan kadın edebiyatçıları da bulunmaktadır. Bu edebiyatçıların eserleri, Türkmen edebiyatına ait edebi kaynaklarla dönemin gazete ve dergilerinde yer almaktadır. Tespit edilen kadın edebiyatçıların bir kısmı dilolarak Arapçayı seçmiş, bir kısmı da bir iki çalışma dışında eser üretmemiştir. Bu bağlamda eser veren ve sürekliliği olan edebiyatçılardan on beşi çalışmaya konu olmuştur. Kadın edebiyatçıların biyografileri, eser ve edebi kişilikleri etrafında bütüncül bir çalışma yürütülmüştür.

lraqi Turkmen literature is a literature which has a certain tradition and totality as it is evaluated in the context of the history of Turkish literature. Turkmen literature, which is in parallel with classical literature during the Ottoman period, differs especially in the republic and the period af ter. The change in the boundaries due to historical reasons, the compulsory conditions in the sovereignty and language policies, caused the rupture of the position of the Turkmen literature in Turkish literature. Therefore, lraqi Turkmen literature is divided into two main periods. These periods were named as Turkmen literature before 1918 and Turkmen literature after 1918. Turkmen women writers were almost never present in Turkmen literature before 1918. This period is a period in which male literatiists are active and almost women have no role in literary life. But after 1918, a new era begins in Turkmen literature. In this period, it is determined that women writers have gradually existed in Turkmen literature. More than thirty Turkmen women writers have been identifıed by following the line of Turkmen literature from the period after Tanzimat to the present. These women were examined in the context of "Iife-art-work". Even though most of these writers are poets, there are women writers who write short stories. The works of these writers were published in the newspapers and joumals of the literary sources of Turkmen literature. Some of the identified women writers chose Arabic as a writing language, and some of them did not produce more than one work. In this context, fifteen of the literary writers who gave works and has continuity have been the subject of study. Biographies of women writers, works and literary personalities have been carried out around a holistic work.