Mimari doku okumalarında sosyal ağ modeli (dosam): Gölyazı örneği

Abstract

Doku Okumalarında Sosyal Ağ Modeli (DoSaM), mimarlık meslek pratiği ve kuramsal çalışmalarda; `yeni'yi üretmek, önermek, tanımlamak, eleştirmek ve/veya `eski'yi saklamak, bozmak, unutmak, yenilemek, korumak eylemlerini gerçekleştirmeden önce, bilim insanının dokuyu çok yönlü ve sosyal yapılanmalar (sosyal doku) üzerinden okuması gerekliliğini ortaya koymakta, mimari dokuda sosyal bir ağ sisteminin varlığını öne sürmekte ve bu ağın `eşelenerek' ortaya çıkarılması için bir model önermektedir.Epistemolojik olarak hümanist-analitik görüşe sahip DoSaM, metodolojisini, davranışsal haritalama, sosyal-ilişkisel irdeleme, semantik farklılaşım ölçeği ile fotoğrafların irdelenmesi, bilişsel haritalama yöntemleri ve bu yöntemlerin eş zamanlı ve birlikte kullanım süreçlerini tanımlayan bir dizi prosedüre dayandırmaktadır.Önerilen modelin sınanması üst hedefini taşıyan Gölyazı alan çalışması, dokunun maskülen ve feminen yapılanmalarını irdelemektedir. Mekan ve cinsiyet ilişkisi üzerine kurgulanan alan çalışması sonucunda, Gölyazı'nın maskülen bir yapılanmaya sahip olduğu ortaya çıkarılmış ve yeni bir müdahale yapılmadan önce bu dinamiklerin göz önünde bulundurulması önerilmiştir.Tez kapsamında, modelin uygulamada ve kuramsal alanda sağlayacağı yararlara ilişkin hedefler ise,(1) sosyal ve fiziksel özellikleri ile holistik bir entite olduğu varsayılan dokuların incelenebilmesi için yeni bir model oluşturulması, (2) bu yeni model kapsamında, mimari dokunun sosyal doku ile örtüştürülmesi ve mimari dokunun sosyal yapılanmasının ve karakterinin belirlenmesi, (3) yeni ürünler mevcut dokulara eklenirken, sosyal yapılanma ile uyuşmanın sağlanabilmesi için uygulamada göz önünde bulundurulması gereken parametrelerin, yeni model kullanılarak belirlenebilmesi, (4) modelin önerdiği araştırma metotlarının bir arada ve eş zamanlı kullanım prosedürlerinin çevre-davranış çalışmalarının metodolojisine katkı sağlaması biçiminde ortaya koyulmuş ve bu hedefler bağlamında model irdelenmiştir.Sonuç olarak, DoSaM'ın geçerli ve başarılı bir model olduğu tespit edilmiş ve doku okumalarında DoSaM'ın uygulanması önerilmiştir.

This Ph.D. dissertation suggests that scientists need to read through the city pattern or in other words, analyze the architectural pattern through the social structures and that in these structures a network system is embeded in the architectural pattern and this embeded network system needs to be excavated prior to producing, suggesting, defining, criticising the new or/and preserving, deconstructing, forgetting, renewing, protecting the old in architectural practice and theory. The proposed model is coined. A Social Network Model for Architectural Pattern Analysis (SoNeMAPA).The epistemologically humanistic-analytical SoNeMAPA, builds its methodology on behavioral mapping, social-relational analysis, evaluation of photography using semantic differential scales, cognitive mapping methods and the procedures defining their use with each other and simultaneously.The Gölyazı case study aims to find out and define the masculine and feminine social structures of architectural patterns. The primary aim of the case study, which has been conceptualized around the gender and space relationship, is to test the suggested model in terms of its strengths, weaknesses, and integrity. The results reveal that Gölyazı is predominanty masculine, and that this fact needs to be carefully considered before designing anything new related to the pattern.The dissertation has the following aims in terms of practical and theoretical contributions of the model: (1) to create a new model which aims to analyze patterns that are assumed to be a holistic entity with their social and physical structures, (2) to superpose architectural patterns and social patterns, so as to discover the social structure and characteristics of the architectural pattern, (3) to define the parameters required in practice to ensure congruity with the social structure using the proposed model, (4) to describe the procedures for congruent and simultaneous utilization of various reserach methods put forth by the model, and to consequently contribute to methodology in environment behavior studies.Finally, it can be argued that SoNeMAPA is a valid and successful model for architectural pattern analysis, and thus should be used in similar studies.