Sadreddin Konevi'nin bilgi anlayışı

Abstract

13. asırdaki tasavvuf, Muhyiddin ibnü'l Arabî ve Sadreddin Konevî ile birlikte yeni bir döneme girmiştir. Artık tasavvuf bir tür metafiziktir ve Konevî, metafiziği bir ilim olarak tasavvufî yöntem etrafında konu, mesele ve ilkeleri ile birlikte ele almıştır. O, sübjektif bilgiler için miyar işlevi görecek bir metafizik ilmi oluşturmaya çalışmıştır. Konevî'ye göre bilginin gerçekleşmesi için bilinen ile bilen arasında irtibat veya münasebet olması lazım gelir. Bu konuda Konevî, aklın bir şeyin varlığını bilmek ile o şeyin mahiyetini veya hakikatini bilmek arasında ayırımını yapmaktadır. Böylece Konevî, Tanrı'nın mutlaklığının insan tarafından bilinemeyişinin sebebini ikisi arasında herhangi bir münasebet bağının olmayışıyla açıklar. Konevî'ye göre insanın gerçeği bulmada yararlanacağı temel üç kaynak: Duyular yoluyla elde edilen veriler, sufilerin bilgiye ulaşma yöntemi olan müşahede ve keşf, bir de vahiydir. O, vahiy-akıl-keşif arasında bir ahenk kurarak tahkik kaidelerini bu üçlü kaynağa dayandırdığını belirtir. Başka bir ifade ile Konevî'nin bilgi anlayışı bu üç unsurun bir karışımıdır. Konevî, aklın yetersizliği karşısında bilgiye ve hakikate ulaşmanın başka bir yöntemi müşahede ve keşif yolu olduğunu vurgulamaktadır. Bu tavrıyla o, ilk kez bu derece açık ve kesin bir üslupla müşahede yöntemini, burhan yönteminin yanında insanları gerçeğe ulaştıran ikinci bir yöntem olarak ortaya koymuştur. Konevî, müşahede ve keşf yöntemin Tanrı bilgisine ulaştırdığını kabul etse bile, nihayette Tanrı'nın bilinmesi Tanrı'nın irade ve inayetine bağlanır. Ona göre, Allah'ın Zat'ını bizatihi bilmek mümkün olmayıp ancak O, sıfat ve isimleri yoluyla bilinebilir. Fakat bunların sırrına vakıf olmak sadece keşifle olur.

Sufism in the 13th century, together with the Muhyiddin Ibn 'Arabi and Sadreddin Konevi has entered a new era. Now sufizm is a kind of metaphysics. Koneviconsiders metaphysics as a scientific method in sufizm along with its issues and principles. He tried to form a metaphysical science serving the measurement function for subjective information. According to Konevî, there must be a contact or relationship between knowing one and known things for the realization of knowledge. In this respect Konevi, makes a distinction between knowing the existence of something and the nature or the truth of it. Thus Konevi explains the reason for the lack of people's understandingof God's absoluteness as the lack of any relationship between the two. In his opinion, basically three sources of knowledgefor finding the truth are the human senses, observation as used by the sufis to reach knowledge, discovery and revelation. He established a balancebetween revelation, mind and discovery as the base of verification. In other words, Konevî's understanding of epistemology is a mixture of these three elements. Konevi emphasized on observation and discovery as being another method of accessing knowledge and truthbecause of the mind's inabilities. With this attitude, for the first time he took observation methodalong with burhan (proof) method as people'sattaining the truth in clear and precise manner. Even though Konevi admits that observation and discovery methods deliver the knowledge of God, he thinks that the knowledge of God is ultimatelyrelated to God's will and grace. According to him, the essence of Godis not possible to know but through His names and attributes believers recognize Him. But awareness of the secret of them is obtained by the help of discovery (kashf).