Kur'ân'da şehâdet kavramı

Abstract

Sözlükte "şehâdet"; "hazır bulunmak, müşâhade etmek, şâhitlik yapmak, haber vermek, bilmek, yemin etmek, açıklamak, hüküm vermek" gibi anlamlara gelir. Bu anlamlar içerisinde kavramın sahip olduğu öz manası ise "bir nesnenin hakîkatini kat'î olarak bilmek"tir. "Şehâdet" kavramının terim manasına baktığımızda somut ve soyut olmak üzere ikiye ayrıldığını görürüz. Somut olarak; görünür/gözlenebilir olgular dünyası, kelime-i şehâdet, Allah yolunda ölmek manalarına gelirken, soyut olarak; Allah Teâlâ'nın zâtını müşâhade etmek, onda yok olmak manalarına gelir. H.II./M.VIII. asırdan itibaren islâmî ilimlerin gelişmesine paralel olarak dinin temel kavramlarının anlam alanlarının da değiştiği görülür. Bu değişiklik ise bazen kavram alanının bağımsızlaşması veya genişlemesi yoluyla, bazen de zıt fikirlerin belli bir kombinasyon içinde birleştirilmesi yoluyla bir zenginleşme olarak tezahür ettiği görülür. Söz gelimi, Tefsir ilmi Kur'ân ile irtibatlı olması nedeniyle "şehâdet"in diğer ilimlerde zikredilen tüm manalarını içerisinde toplar. Bu yönüyle "şehâdet" kavramı Tefsir ilminde doğrudan ve dolaylı olmak üzere pek çok manaya gelir. İlim sahibi olmak, hazır olmak, söylemek, yazmak, haber vermek, beyan etmek, hükmetmek, izhar etmek, yakîn sahibi olmak "şehâdet"in doğrudan manasını oluştururken, : ölmek, tasdik etmek, ceza vermek, korumak, gözetmek, hakkın ortaya çıkması, bir şeye vakıf olmak ise dolaylı manalarını oluşturmaktadır. Hadîs ilminde bir yerde bulunmak, huzura getirmek, hâkim önünde şâhitlik yapmak, küfür isnadında bulunmak, anmak veya yâd etmek, namazda birlikte bulunmak, kelime-i şehâdet getirmek, emzirmeye şâhitlik etmek vb. anlamlarına sahiptir. Fıkıh'ta ise bu kavram Allah yolunda onun rızasını kazanmak için canını vermek olarak algılanır. Tasavvuf'ta "şehâdet" Allah Teâlâ'ın zâtını müşâhade etmek ve onda fâni olmaktır. Çünkü mutasavvıflara göre Allah'tan başka şâhit ve görülen yoktur. Bir tek o vardır; fark birleşmekle akledilir. Son olarak Kelam ilminde "şehâdet" tabiri görünen, gözlenen, beş duyu ile akledilen kozmozu –âlemi- ifâde eder. Şehâdet kelimesi Kur'ân'da kullanıldığı yere, bağlama ve bulunduğu siyâka göre farklı anlamlar alabildiğinden müfessirler bu kelimeyi içinde bulunduğu anlamsal çerçevede yorumlamayı tercih etmişlerdir. Kelimenin kendi anlam yelpâzesinin genişliği bir tarafa, bir de müfessirlerin bu kelimeye kendilerince farklı anlamlar katmaları mevcut manaların adedinin bir hayli çoğalmasına neden olmuştur. Genel olarak şehâdet müfessirler tarafından, anlamı kalp huzuru ve farkında olmak olan "şuhud" kökünden gelen, bir şeyden haberdar omak ve haber vermek manasında bir kelime olarak açıklanmıştır.

In dictionary the concept of shahadah has lots of meaning such as presenting, reporting, informing, explaining, judging, observing etc, but actually it means something that knows true face of something. Shahadah as a term has meaning such as Kelîma-u Shahadah, sacrificing for the sake of Allah, observing entity of God, disappearing in this entity, tengible and visible World. This word which gained many meaning due to the development of islamic sciences during the history had different definitions in every religious sciences. For instance, the "shahadah" in Sufizm means observing entity of God and disappearing inside of him. Because Sufis think that there is no witness and seen except Allah, only he is present. The concept of "shahadah" in Kelam means universe –world- which can be observed, seen and tangible. In Fıqh it is percieved as a sacrificing ownself for the sake and assent of God. In Hadith it means existance in any place, testimony in front of the justice, imputing to any one swear, commemorate - mention, standing together in pray, reading Kelîma-u Shahadah, testimony to lactation. As for science of Tafsir due to it's contact with Qur'ân include all meanings of "shahadah" mentioned in other islamic sciences. Because of having different meanings according to it's context and passage which exist, commentators of Qur'ân choosed to interpret this word in it's own context. Attributing of commentators some meanings to this concept caused the meaning of shahadah to raise, in spite of axpansion of maining range of shahadah. Generally, the concept of "shahadah" coming from "ş.h.d." stem was explained by the commentators as a word which means reoporting and affair of something