Kompulsif biriktirmenin Bilişsel-Davranışçı Modeli'nin incelenmesi ve biriktirme envanteri-gözden geçirilmiş formu'nun Türkçeye uyarlanması

Abstract

Bu çalışmada Kompulsif Biriktirmenin Bilişsel-Davranışçı Modeli'nin Türk yetişkin örnekleminde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, psikiyatrik tanısı olmayan 268 kişinin katıldığı bir pilot çalışmada biriktirme semptomlarını değerlendiren Biriktirme Envanteri-Gözden Geçirilmiş Formu (BE-GGF) Türkçeye uyarlanmış ve envanterin psikometrik özellikleri incelenmiştir. Yapılan analizler Türkçe BE-GGF'nin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. Ana çalışmada ise psikiyatrik tanısı olmayan 468 yetişkin kişiden oluşan bir örneklem yer almıştır. Çalışmada Kompulsif Biriktirmenin Bilişsel-Davranışçı Modeli ve güncel literatür doğrultusunda bir grup değişken (Obsesif Kompulsif Bozukluk [OKB] belirtileri, nesneye bağlanma, kararsızlık, bilişsel güvensizlik, olumsuz inançlar, baş etme yöntemleri, sorumluluk/tehdit algısı, mükemmeliyetçilik/kesinlik, düşüncelerin önemi/kontrolü) ile biriktirme davranışları arasındaki ilişkileri belirlemek için korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Ayrıca düşük ve yüksek düzeyde biriktirme davranışı gösteren katılımcıların değişkenler bakımından farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için ölçeklerin toplam puanlarında tek yönlü varyans analizi (ANOVA), alt boyut puanlarında çok yönlü varyans analizi (MANOVA) yapılmıştır. Sonuçta, yüksek düzeyde biriktirme davranışı gösteren katılımcıların düşük düzeyde biriktirme davranışı gösteren katılımcılara göre daha çok OKB belirtileri, nesnelere bağlanma, kararsızlık, bilişsel güvensizlik, olumsuz inançlar, sorumluluk/tehdit algısı, mükemmeliyetçilik/kesinlik, düşüncelerin önemi/kontrolü, batıl inançlar, kendine saklama, kaçınma, sorumluluğu kabul ve daha az planlı problem çözme gösterdikleri belirlenmiştir. Korelasyon analizi bulguları biriktirme davranışlarının OKB belirtileri, nesneye bağlanma, kararsızlık, bilişsel güvensizlik, olumsuz inançlar, sorumluluk/tehdit algısı, mükemmeliyetçilik/kesinlik, düşüncelerin önemi/kontrolü, batıl inançlar, kendine saklama, kaçınma, sorumluluğu kabul ile pozitif; planlı problem çözme ile negatif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca nesneye bağlanma, kararsızlık, kaçınma, sorumluluk/tehdit algısı, batıl inançlar, sorumluğu kabul, planlı problem çözme ve kendine saklamanın biriktirme davranışlarını yordadığı görülmüştür. Özetle, Kompulsif Biriktirmenin Bilişsel-Davranışçı Modeli'nin açıklamalarının ülkemizde geçerli olduğu belirlenmiştir.

The present study is aimed to examine the Cognitive-Behavioral Model of Compulsive Hoarding in Turkish adult sample. Firstly, in a pilot study with 268 nonclinical community adults, the psychometric properties of the Turkish Saving Inventory-Revised (SI-R) were investigated. The analyses indicated that Turkish SI-R is also valid and reliable measure. Second, in the main study, 468 community adults were recruited in order to investigate the relationship between hoarding behaviors and a series of variables (e.g., Obsessive Compulsive Disorder [OCD] symptoms, attachment to possessions, indecisiveness, lack of cognitive confidence, negative and biased beliefs, coping strategies) which are highlighted in the Cognitive-Behavioral Model of Compulsive Hoarding and current litarature. Analyses of group comparisons among the participants who had low and high level hoarding showed that the participants differed on OCD symptoms, attachment to possessions, indecisiveness, lack of cognitive confidence, negative beliefs, OCD specific cognitions, some ways of coping (i.e., supernatural forces, keep to self, escape-avoidance, accepting responsibility and planful-problem solving). The results of correlational analyses also indicated that OCD symptoms, attachment to possessions, indecisiveness, lack of cognitive confidence, negative beliefs, OCD specific cognitions, seeking refuge in supernatural forces, keep to self, escape-avoidance, accepting responsibility, planful-problem solving were found associated with hoarding behaviors. Furthermore, it was observed that attachment to possessions, indecisiveness, responsibility/therat estimation, escape-avoidance, seeking refuge in supernatural forces, accepting responsibility, keep to self and planful-problem solving predicted hoarding behaviors. In consequence, the present findings pointed out that Cognitive-Behavioral Model of Compulsive Hoarding and its critical factors is valid in Turkish culture.