Bursa-Kestel yöresi ılıman iklim meyve fidancılığı üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışmada Marmara bölgesi fidancılığında önemli bir yere sahip olan Bursa Kestel yöresi ılıman iklim meyve fi­dancılığı 1987 yılında incelenmiş, sorunları tesbit edilmiş ve bunların çözümüne yönelik önerilerde bulunulmuştur. Yörede fidanı en çok üretilen meyve türleri elma, armut, ayva, şeftali, erik, kiraz, vişne ve dut olup, az miktarda da asma, incir ve trabzon hurması fidanı üretilmektedir. Yörede fidan üretimini küçük aile işletmeleri yapmaktadır. Fidan üretiminde çöğür anacı kullanılmakta, çöğür üre­timi için gerekli tohumlar meyve suyu fabrikalarından, tohum toplayıcılardan ve üreticinin bahçesindeki ağaçlardan sağlan­makta, belirli damızlıklardan alınmamaktadır. Oysa çöğür üretiminde, seçilmiş anaçlık bitkilere yönelinmeli ve doğal ya­yılma alanlarında bulunan yabanilerin anaçlık nitelikleri be­lirlenmelidir. Tohumlara özellikle sert çekirdekli meyve türlerinde ekim öncesi herhangi bir işlem, (kırma, aşındırma, asitle mu­amele vb.) uygulanmamakta, sadece arazi koşullarında, kum ha­vuzlarında katlama yapılmaktadır. Sert çekirdekli meyve türle­rinde katlama havuzundan alınan, çıtlamış tohumlar önce toprak­lı sandıklara ekilmekte, çıkış başladıktan sonra buradan topraklı olarak araziye şaşırtılmakta, yumuşak çekirdekli meyve türlerinde ise çıtlayan tohumlar doğrudan çöğür parsellerine ekilmektedir. Fidan üreticileri, ihtiyacı olan çöğürleri genellikle İnegöl ilçesinin Cerrah köyünden sağlamaktadır.Yörenin çöğür­lerindeki tecanüs, tür ve çöğür parsellerine göre farklı bu­lunmuştur. Çöğür üretiminin istenilen bir düzeye ulaşabilme­si için bir çöğür anacı standardı oluşturulmalıdır. Ayrıca çöğür anacı yerine mütecanis, verimliliği yüksek, bodur klonal anaçların kullanımı da sağlanmalıdır. Göz aşıları 15 Temmuz'dan sonra uygulanmakta, kiraz ha­riç tutulursa, aşı tutma oranı genellikle yüksek olmaktadır. Aşı kalemlerinin gelişi güzel yerlerden sağlanması nedeniyle aşı kalemi damızlıklarının kurulması, sağlıklı ve standart bir üretim için zorunlu bulunmaktadır. Aşı tutan çöğürlerin tepeleri erken ilkbaharda aşının 1 cm üzerinden vurulmakta, ayrıca o yıl oluşan sürgünlere bazı türlerde (armut) 15 Haziran’dan sonra 110 cm yüksekten tepe vurma uygulanmaktadır. İki yaşlı fidanların ise Şubat ayı içinde tepeleri 110-120 cm'den vurularak alt kısımda genellikle sürmesi için 3-4 göz bırakılmaktadır. Boylanma ve dallanma bakımından yörede üretilen meyve fidanları ilgili standartlar dikkate alındığında ve incelendi­ğinde, bir yaşlı elma ve armut fidanlarının I. boya girdiği, iki yaşlı olanların ise alt bölümlerindeki dalların kesilmesi nedeniyle I. boy dışında kaldığı söylenebilir. Ayva fidanları da dallandırılmadıklarından standarda uymamaktadır. Sert çe­kirdekli türlerin fidanları ise bu bakımlardan standarda uygun görünmektedir. Fidanlarda erken verime yatmanın sağlanması ve iyi bir çatı oluşumu için, yan dal kesme uygulamasının terkedilmesi gerekmektedir. Üreticiler, çöğür ve fidanlarını göz kararı ile boylamak­ta, böylece bir fidanlığın I. boy fidanı, başka bir fidanlı­ğın II. boy fidanına eşdeğer olabilmektedir. Sökümden sonra fidanlar tek tek hendeklenmeyip, demetler halinde hendeklenmekte ve takınmaları da standartlara uygun yapılmamaktadır. Yörede kurulan kalkınma kooperatifinin imkanları geliştirilerek fidancılara teknik ve ekonomik bakımdan daha yardımcı olması sağlanmalıdır. Fidanların teknik, hastalık ve zaralılar yönünden kont­rolleri yetkililer tarafından büyüme mevsimi boyunca yapıl­malıdır. Üretilen fidanların üreticinin elinde kalmaması için fidan arz ve talep dengesi kurulmalıdır.

In this study the nurseries of the temperate fruit species of Bursa - Kestel vicinity which had an important place in Marmara region were investigated, the problems were determided and some suggestions were given in the year of 1987. The fruit species which their nursery trees produced densely were apple, pear, quince, peach, plum, cherry and mulberry. Inaddition grape, fig and persimmon’s plants were also produced in small quantities. Nursery tree production have been done by small family farms. The seedling rootstocks have been used widely in the production and the seeds required were obtained from various sources such as seed collectors, juice factories or producer‘s own orchard trees, instead of the determined mother plants, Whereas there is a need to tend toward the selected stock plants in this respect and root stock qualities of the wild types in their natural growing areas should be investigated. The seeds were not to be treated with any of the presowing procedure especially in stone fruits such as cracking, to thin of the shells by acid application or other procedures etc. Except the stratification which to be done in sand pools in the field conditions. In stone fruits, the seeds were taken from the stratification pools after they had e sign of cracking and they had sown in boxes contained soil and finally they had transplanted to the field with a soil on their roots after the beginning of emergency. On the other hand pome fruit seeds were sown to the seedling blocks directly after they had a sign of cracking. The nursery tree producers obtained the re^uired seedling rootstocks from Cerrah village of İnegöl County. The growth uniformity of the seedlings varied according to the species and the seedling bloks. To increase the seedling pro- duction to a desired quality, a seedling Standard should be established. On the other hand uniform, productive aiıd dvvarfed clonal rootstocks should be substitute for seedling rootstocks. Seedlings were to be budded after 15th of July., and bud take percentages were generally high except the sweet cherry seedlings. Due to obtaining of the scion materials from the undetermined sources, scion mother plant plots should be established. This is necessary for healthy and Standard nursery tree production. The seedlings which taken bud, were to be topped 1 cm above the bud in the early spring, and in some species such as nears topping was also done to the current season’s shoots at a height of 110 cm, after 15th of June. The nursery trees which left to the second grovving season were to be topped at a height of 110-120 cm in February, and only 3-4 buds below the cutting place to be allorced to grow. According to the pome and stone fruit standards the nur­ sery’ trees produced in the vicinity could be graded in rela- tion to their height and brahching as follows: One year old apples and pears were to be in the İst class, but two years old plants of the same species were to be out of the İst class due to cutting off their lateral branches, one year old qu inere rtlants were not also to be fit to the Standard because of cutting off their ali lateral shoots. But stone fruit nursery trees were generally to be fit to the Standard in this respect. Cutting off the lateral branches of the nursery trees should be given up to obtain the early cropping and a good feature of the plants. The growers have graded their seedlings and nursey trees arbitrarily. Therefore 1st. class plants of a nursery might be equal Il nd class plants of another nursery. Nursery trees were not to be transported in standard condintions. They were trenched as the bunches instead of individally. Possibilities of the cooperative established in the vicinity should be improved and its support to the nurserymen should be much more advanced in relation to the technical and economic respects . Technical, diseases and pests controls of the plants should be done by the competent during the growing season . A balance between the demand and presentation should be established for not to be left of the plants in the producer 's hand.