Avrupa Birliği ve Türk iş hukuku bağlamında asıl işveren alt işveren ilişkisi ve muvazaa durumu

Abstract

Asıl işveren olarak adlandırılan bir işverenin, alt işveren olarak adlandırılan bir başka işverene iş vermesiyle kurulan asıl işveren alt işveren ilişkisi; geçmişten günümüze sıklıkla başvurulan iş ilişkilerinden biridir.Asıl işverenlerin alt işveren ilişkisine başvurma nedenleri farklılaşmakla birlikte; asıl işverenler düşük ücretlerle işçi çalıştırma, işçilerin hukuki düzenlemelerden kaynaklanan çeşitli haklarından kaçınma gibi amaçlarlarla da bu iş ilişkisine başvurmaktadırlar. Yaşanan bu durum Kanuna aykırı asıl işveren alt işveren ilişkisinin önüne geçilmesi noktasında uygulanacak yaptırımların ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Türkiye de 4857 sayılı İş Kanunu ile alt işveren ilişkisinde işçilerin yaşayacakları mağduriyetlerin önüne geçme amacıyla geniş kapsamlı düzenlemeler yapılarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulması noktasında sınırlamalar getirilmiştir. İş Kanununun 2. maddesinde belirtildiği üzere asıl işverenin kendi işçisi ile alt işveren ilişkisi kurması, asıl işverenin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren haller dışında asıl işi bölerek alt işverene vermesi ve maddede ayrıntılı olarak sıralanan diğer çeşitli sebeplerle alt işveren ilişkisi kurması yasaklanmış ve sıralanan bu yasakların ihlali halinde alt işverenlik sözleşmesinin muvazaalı bir sözleşme olarak nitelendirileceğine hükmedilmiştir. İş Kanununda ki bu düzenlemenin ardından çıkarılan Alt İşverenlik Yönetmeliğiyle ise asılişveren alt işveren ilişkisinin kuruluşu, alt işverenlerin işyeri bildirimleri, asıl işveren alt işveren sözleşmesinde aranacak esaslarla birlikte muvazaalı asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulması halinde yapılacak işlemler sıralanmıştır. Fransız Hukukunda ise çeşitli kanunlarda düzenlenmiş olan asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulması noktasında çok ciddi sınırlamalar getirilmiştir. İlgili düzenlemelerden biri olan 6 Temmuz 1973 tarihli Kanunla, Kanunlara aykırı olarak kurulan asıl işveren alt işveren ilişkisinin yasadışı işçi çalıştırma olarak kabul edileceği ve bu suçun insan ticareti kapsamında değerlendirileceğine hükmedilmiştir. Alman, Belçika ve İngiliz Hukukunda da asıl işveren alt işveren ilişkisine yönelik düzenlemelerle, ilişkinin amacı dışında kullanımının önüne geçilmesi hedeflenmiştir. 4 bölümden oluşan bu çalışma Avrupa Birliğine üye Bazı Ülke Hukuklarında ve Türk İş Hukuku Bağlamında asıl işveren alt İşveren ilişkisi ve muvazaa durumunu karşılaştırmalı olarak ele alan bir çalışmadır. Bu bağlam da Avrupa Birliği ayağında temsili olarak 4 ülke hukuku, Fransız, Alman, Belçika ve İngiliz Hukuku seçilmiştir.