Facebook'taki sosyal karşılaştırma sürecinin ve bu süreçle ilişkili faktörlerin incelenmesi

Abstract

Gündelik hayatta insanlar çok çeşitli açılardan sık sık kendilerini başkalarıyla karşılaştırırlar ve bu karşılaştırmaların onların iyi oluşları üzerinde olumlu veya olumsuz bazı etkileri olabilir. Sosyal psikoloji literatüründe sosyal karşılaştırmalar konusu hakkında değerli kuramlar ve çok detaylı araştırmalar olsa da, hemen hepsi yüz yüze iletişim ortamlarında yapılan sosyal karşılaştırmaları ele almaktadır. Oysa günümüzde elektronik iletişim, özellikle de Facebook gibi sosyal ağlar, pek çok kişinin hayatının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir ve bu yeni iletişim ortamları, kişilerin sosyal karşılaştırma yapma davranışlarını ve sosyal karşılaştırmalar üzerinden insanların iyi oluş hallerini etkileyecek potansiyele sahiptir. Bu tez çalışmasında, Facebook kullanım davranışları sosyal karşılaştırmalar bağlamında incelenmiştir. Uludağ Üniversitesi'ndeki 319 öğrenciden toplanan veriler üzerinden, öncelikle öğrencilerin hangi Facebook etkinliklerinde ne sıklıkta bulundukları sorusuna yanıt aranmıştır. Sonrasında farklı türlerde Facebook etkinliklerinde bulunma sıklıklarının, Facebook'ta aşağı ve yukarı doğru sosyal karşılaştırmalar yapma sıklıklarının, bu karşılaştırmaların ardından açığa çıkan duygularla ilişkileri ve tüm bu değişkenlerin kullanıcıların hayat tatmini ve depresyon düzeyi ile ilişkileri bir dizi korelasyon ve regresyon analiziyle incelenmiştir. Çalışma bulgularına göre, Facebook'un pasif kullanımı diğer kullanım türlerine kıyasla daha fazla tercih edilmektedir. Çeşitli Facebook kullanım etkinlikleri, kullanıcıların hayat tatmini ve depresyon düzeyi ile doğrudan ilişkili bulunmamıştır, ancak tanıdıklara yönelik pasif Facebook kullanımının (onların Facebook paylaşımlarının izleyicisi olmanın) ve Facebook'ta yukarı doğru karşılaştırma yapma sıklığının, yukarı doğru karşılaştırmalar sonrasında hissedilen olumsuz duygulardaki varyansı yordadığı, bu olumsuz duyguların hayat tatminindeki düşüşü ve depresyondaki yükselişi açıkladığı bulunmuştur. Öte yandan, yakın arkadaşlarla gerçekleştirilen özel aktif Facebook kullanımının (Facebook'un belirli kişilerle karşılıklı iletişim için kullanılması) ve Facebook'ta bu kişilerle yukarı doğru karşılaştırma yapma sıklığının, yukarı doğru karşılaştırmalar sonrasında hissedilen olumlu duygulardaki varyansı açıkladığı bulunmuştur. Tüm bu bulgular, literatürdeki araştırma bulgularıyla karşılaştırılmış ve sosyal karşılaştırma kuramı çerçevesinde tartışılmıştır.

In daily life people often compare themselves with others with regard to different concepts. This comparison processes may have some positive or negative effect on their well-being. Despite precious theories and elaborated researches in the Social Psychology literature, nearly all of them deal with face-to-face interaction. However nowadays computer mediated interaction, specifically social networks like Facebook, becomes inseparable parts of a huge number of people's life. Furthermore these new communication platforms have a potential of effecting people's social comparison behaviour and their well-being via this comparison behaviour. In this thesis, Facebook using behaviours were examined in the context of social comparisons. At first, through the data that was obtained from 319 Uludağ University students, an answer was searched for the question that in which Facebook activity they engage and how often they engage in it. After that, the relations of various Facebook using frequencies, upward and downward social comparison frequencies on Facebook between emerging emotions after social comparisons, and the relations of all these variables between life satisfaction and depression level examined through correlation and regression analyses. With regard to the findings, passive Facebook using is preferred further in comparison with the other Facebook using styles. Various Facebook using styles were found to have no relation with the users' life satisfaction and depression level. However it was found that acquaintance-oriented passive Facebook using (being only a viewer of their Facebook share) and upward social comparison frequencies predict the variance of negative feelings after the comparison; and these negative feelings predict the decline in the life satisfaction and increase in the depression level. On the other hand, close friend-oriented active private Facebook using (using Facebook on the purpose of communication with some specific people) and upward social comparison frequencies predict the variance of positive feelings after the upward comparisons. All these findings were compared with the findings on the literature and discussed in the light of Social Comparison Theory.