Buğday bitkisinde çeşitler arası melezlemeler sonucu oluşan hibridlerde heterosis, heterobeltiosis ve bunlardan yararlanma

Abstract

Bu araştırma, bazı ekmeklik ve makarnalık buğday hibridlerinin heterosis ve heterobeltiosis değerlerinin saptanmasına yönelik olarak,U.Ü. Ziraat Fakültesi Görükle Uygulama ve Araştırma Çiftliğinde yürütülmüştür. Ekmeklik ve makarnalık buğdayların hibridlerinde başak boyu,başakçık sayısı ve başakta tane sayısında pozitif 'Heterosis' gözlenmiştir. Bin tane ağırlıkları bakımından, ekmeklik buğdayların hibridleri, genelde ebeveynlerin değerleri arasında yer almış olup, başakta tane sayısı, yüksek olanların bin tane ağırlıkları düşük olmuştur. Makarnalık buğdayların hibridlerinde ise, pozitif ve negatif heterosis yanında, ebeveynler arası değerlerde saptanmıştır. Bitki boyu yönünden ekmeklik buğdaylarda negatif heterosis görülmüştür. Makarnalık buğdaylarda ise ebeveynlere göre uzun ve kısa hibridler elde edilmiştir. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda en yüksek heterosis ve heterobeltiosis değerleri başakta tane sayısında olmuştur. Araştırmada, kendine döllenen bitkilerde F1 generasyonunda heterosis ve heterobeltiosis olabileceği kanıtlanmıştır.

The purpose of this study was to determine the heterosis and heterobeltiosis values in hybrids of some winter and spring wheats. The experiment was set up on the Research and Application Farm of Görükle, Faculty of Agriculture, University of Uludağ. Positive heterosis in head lenght,spikelets/head and seed/head was noted in hybrids of both winter and spring whe ats. In respect of 1000-seed weight,the winter wheat hybrids showed intermediate values as componed with their parents, the high seeds/head hybrids being low in 1000-seed weight.However, hybrids of spring wheat produced positive and negative heterosis for 1000-seed wfeiglit beside the intermedi ate values. Some negative heterosis in plant heights appeared among winter wheat hybrids, while spring 'wheat yielded shorter or taller hybrid plants in comparision with parents. The highest values of heterosis and heterobeltiosis and both winter and spring wheats occured in the seed/head. In this study, it was proved that the self-pollination plants could generate heterosis and heterobeltiosis in F1 generation.