Bursa şehir merkezinden kaynaklanan atıksular, arıtılmaları ve Nilüfer Çayı'na etkileri

Abstract

Bursa'da iki adet (Doğu ve Batı) atıksu arıtma tesisi mevcut olup bu tesislerdeki arıtma üniteleri, fiziksel arıtma ve anaerobik stabilizasyon havuzlarından oluşmaktadır. Bursa kentinden kaynaklanan ve kanalizasyon sistemi ile toplanarak atıksu arıtma tesislerine iletilen evsel ve endüstriyel atıksular arıtılarak Nilüfer Çayı'na deşarj edilmektedir. Bursa kentinden kaynaklanan tüm atıksuların ancak % 60'ım arıtacak kapasitede inşaa edilmiş olan atıksu arıtma tesislerinde, toplam atıksuyun ancak %45'i toplanmakta ve arıtılmaktadır. Bursa Atıksu Arıtma Tesisleri'ne gelen atıksu, orta karakterli kentsel atıksu olup, % 35-40 oranında BOİ5 giderim verimi ile arıtılmaktadır. Mart 1999 ile Haziran 2002 tarihleri arasında yapılan çalışmalarda BOİ5 giderme verimine etki eden en önemli parametreler olarak atıksuyun sıcaklığı ve hidrolik bekleme süresi (HBS) belirlenmiştir. Arıtma tesislerinin giriş ve çıkışından alınan numunelerde ICP (Inductively Coupled Plasma) cihazı ile toplam ve çözünmüş ağır metal konsantrasyonları belirlenmiştir. Çalışma kapsamında, 14 adet ağır metal göz önüne alınmış olup bunlar: gümüş, alüminyum, arsenik, bor, kadmiyum, toplam krom, bakır, toplam demir, mangan, nikel, kurşun, antimon, kalay ve çinkodur. Analiz sonuçlan değerlendirilerek, tesislerin ağır metal giderim verimleri hesaplanmış ve verimi etkileyen faktörler irdelenmiştir. Bu 14 metal için ortalama giderim verimleri % 8 ile % 65 arasında değişmiştir. Anaerobik stabilizasyon havuzlarında başlıca ağır metal giderim mekanizmasının partiküler formdaki metallerin çökelmesi ile gerçekleştiği belirlenmiştir. Bursa kenti için, en önemli yüzeysel su kaynağı olan Nilüfer Çayı'nın mevcut kirlilik düzeyinin ortaya konması amacıyla Ekim 1999 - Haziran 2002 tarihleri arasında 10 noktadan örnekler alınmıştır. Alınan anlık numunelerde pH, çözünmüş oksijen, biyokimyasal oksijen ihtiyacı, kimyasal oksijen ihtiyacı, toplam demir, bakır, kadmiyum, çinko, siyanür, florür, kurşun ve toplam krom parametrelerinin analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçlan 04.09.1988 tarihli Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği 'ne göre değerlendirildiğinde Nilüfer Çayı su kalitesinin Bursa kent merkezi çıkışında açık bir kanalizasyon niteliğinde olduğu belirlenmiştir. Kent merkezindeki evsel ve endüstriyel deşarjlar nedeni ile yoğun olarak kirletilen Nilüfer Çayı bu kirliliğini Marmara Denizi'ne taşımaktadır.

There are two wastewater treatment plants (East and West), which consist of physical treatment units and anaerobic stabilisation ponds, in Bursa. Domestic and industrial wastewater, collected by means of sewage system in Bursa, are treated and discharged into the Nilüfer Creek. The capacity of the treatment plants is 60% of the total wastewater originated from the city of Bursa but only 45% of the total wastewater is collected and treated. Wastewater coming into the Bursa Wastewater Treatment Plants has medium strength characteristics and it is treated with an average BOD5 removal efficiency of 35 - 40 %. The temperature and hydraulic retention time (HRT) of wastewater were determined to be the most important parameters affecting the BOD5 removal efficiencies on the studies carried out between March 1999 and June 2002. Samples, which were obtained from influent and effluent of the treatment plants, were analysed for total and dissolved heavy metals with ICP (Inductively Coupled Plasma). Fourteen heavy metals, which were Ag, Al, As, B, Cd, Total Cr, Cu, Total Fe, Mn, Ni, Pb, Sb, Sn and Zn, were considered in this study. Heavy metal removal efficiencies of the plants were determined based on the analysis results and then, parameters affecting the efficiency were discussed. Average removal efficiencies fluctuated between 8% and 65% for these 14 species. Main heavy metal removal mechanism in anaerobic stabilisation ponds would be determined to occur by sedimentation of particulate metal forms. In order to present the level of its pollution, samples were taken between October 1999 and June 2002 from 10 sampling points on the Nilüfer Creek, which is the most important surface water source for Bursa. Instant samples were taken to be analyzed for the parameters of pH, dissolved oxygen, biological oxygen demand, chemical oxygen demand, copper, cadmium, zinc, cyanide, fluoride, lead, and total chromium. The analytical results were evaluated according to the "water pollution control regulations" issued on 04.09.1988. The water quality of the Nilüfer Creek was like an open sewage while it was leaving the Bursa city center. The Nilüfer Creek, heavily polluted with municipal and industrial discharges, carries the pollution to the Marmara Sea.