Merkez Bankası bağımsızlığı ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası örneği

Abstract

Özellikle son 30 yıldır para politikası alanında en fazla gündeme gelen konu kuşkusuz merkez bankası bağımsızlığı olmuştur. Teorik olarak zaman tutarsızlığı, kamu tercihi teorisi ve hoş olmayan monetarist görüşe dayandırılan merkez bankası bağımsızlığı, kısaca, bankanın siyasi otoriteden bağımsız bir şekilde hareket edebilmesini ifade eder. Merkez bankalarına bağımsızlık verilmesi gerektiği fikri, merkez bankacıların politikacılardan daha fazla anti enflasyonist olmasından doğmuştur. Çünkü fiyat istikrarı görevinin bağımsız merkez bankasına devredilmesiyle enflasyonun yarattığı belirsizlik önlenecek ve böylece büyüme üzerindeki engeller kalkmış olacaktı. Bu çalışmada, merkez bankasına olan anlayışın değişimine neden olan nedenler ve teorik temellerin analiz edilmesinin yanı sıra merkez bankası bağımsızlığının türleri, ölçütleri ve ölçümü ele alındıktan sonra bağımsızlığın enflasyon, üretim, büyüme gibi makroekonomik değişkenler üzerindeki etkisi incelenecektir. Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın sahip olduğu bağımsızlığın irdelenmesinden sonra söz konusu bağımsızlığın ülke ekonomisinde makroekonomik açıdan hangi etkileri olduğu ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

In the field of monetary policy, the most common issue has been central bank independence, especially for the last thirty years. Central bank independence which theoretically depends on time inconsistency problem, public choice theory and unpleasant monetarist approach basically refers to the bank acting independently from the political authority. The idea behind the granting independence to central banks dwells on that central bankers are more inflation averse than the politicians. Because with the delegation of price stability task to an independent central bank, the uncertainty created by inflation can be reduced; thus, this may enhance the economic growth. In this paper, in addition to analysing the reasons behind the change in the central bank approach and the theoretical background of the central bank independence, the types, criterias and measurement of independence will be also examined. After that the effect of the central bank independence on macroeconomic variables such as inflation, output, growth will be analysed. In this respect, after investigating the Independence of the Central Bank of Republic of Turkey, which effects the CBRT have on Turkish economy in terms of macroeconomic parameters will be examined.