Kant'ta aklın teorik kullanımından pratik kullanımına geçişin koşulları üzerine eleştirel bir irdeleme

Abstract

Bir bütün olarak Kant fikriyyâtının hedefi, akıl kuvvetinin tanımaya yönelik saf kullanımı ile aynı kuvvetinin eylemde bulunma îtibâriyle düşünmeye yönelik saf kullanımının birlik içerisinde nasıl mümkün olduğunu temellendirmekten oluşur. Aklın ilk türdeki kullanımı teorik, ikinci türdeki kullanımı pratik olarak adlandırılırken; ilk kullanımın nesneleri bilinenler, ikincisininki ise düşünülenler olarak nitelendirilir. Kant sistemi gereği aklın iki farklı türdeki kullanımının, hem transendental bir yanılsamaya düşmeden hem de transendental bir birlik içerisinde gerçekleşmesini sağlayan meşru bir zemîni bulunmalıdır. Bu çalışma, Saf Aklın Eleştirisi'nin örtülü mefhumlarından biri, "transendental Bedeutung" mefhumu üzerine bir derinleşme üzerine kurulu olup, amaçlanan, bu mefhumun, eleştirel felsefede oynadığı çifte rolü açığa çıkarmaktır. Gösterilmeye çalışılacaktır ki, "transendental Bedeutung" Kant için, bir yandan, aklın bilmeye yönelik faâliyetinin doğal bir yanılsaması olan metafiziğe nasıl düştüğünü açıklamaya imkân tanırken, diğer yandan da, aklın eylemde bulunmaya yönelik düşünme faâliyeti cihetiyle söz konusu düşkünlükten, üstelik, tanıma ve eylemde bulunmaya yönelik fikirler örgüsü arasında bir birlik temin etme vâsıtasıyla çıkma imkânı temin eder.

The aim of Kant's philosophical thought as a whole rests on establishing a firm system about a sempiternal bi-polar problem: how is possible of the faculty of reason in its pure use addressed to cognition and how is possible for the same faculty in its pure use addressed to acting in respect of thinking in unison? The first use of reason is called theoretical, while the second one is practical. It is also described that the objects of theoretical reason are phenomena while the objects of practical reason are noumena. There must be a legitimate ground for the sake of these two different uses of reason without collapsing the transcendental illusion as well as enable a transcendental unity due to the restrictions of Kant's philosophical taxonomy. This study is established on a deepening of a veiled notion of Kant's Critique of Pure Reason, namely the notion of transcendental Bedeutung, to disclose the double-function of this conceptual organon within the critical framework. It will be argued that transcendental Bedeutung has a potential facility for explaining how pure reason in its theoretical use falls into metaphysics. As a result of this argumentative strategy, secondly, it will be discussed that transcendental Bedeutung also has a fruitful apparatus for a better understanding of Kant's struggle which aims to integrate two basic functions of reason without descent to the transcendental illusion.