Türev piyasalarda VAR yöntemiyle risk yönetimi

Abstract

Bu çalışmada finansal yönetim, finansal risk yönetimi ve portföy risk ölçümlerikonuları beş temel bölümde açıklanmıştır. Tezin ilk bölümü; risk kavramları, riskkaynakları, finansal pazarlara ait geniş kapsamlı bilgi ve finansal risk yönetimine aittemel yaklaşımlara yöneliktir. kinci bölüm finansal analiz yöntem ve ilkeleriniiçermektedir. Bilindiği gibi, hemen tüm finansal ifadeler ve bunların bağıntıları satışmiktarlarına dayalıdır. Diğer bir tanımlama ile çoğu finansal bağıntı değişkeni, firmanınsatış düzeyine bağımlılık göstermektedir. Bu nedenle, net sabit varlıkların satışlara oranı,kısa vadeli borçların satışlara oranı ve cari varlıkların satış miktarına oranı gibi orananalizleri, işletmenin finansal yapısı ve geleceğini belirlemede çok önemlidir.Üçüncü bölümde finansal türev aracı olarak, future pazarları ve fiyatlamaları,swap ve opsiyon fiyatlamaları, forward sözleşmeleri ve fiyatlamaları ve ayrıca değişikfiyatlama modelleri incelenmiştir. Forward ve future sözleşmeleri arasındaki benzerlikve farklılıklar da bu bölümde açıklanmıştır. Modeller arasında en iyi bilinen yönteminBlack-Scholes Merton Yöntemi olduğu ve bunun özellikle gelecek sözleşmelerindehisse senedi endekslerine dayalı fiyat tahminleme işlemlerinde oldukça yeterli biryöntem olduğu belirtilmektedir.Son iki bölümde, finansal riske ait değişkenler, risk faktörleri ve parametrelerfarklı istatistiksel yöntemlerle teorik olarak analizlenmiştir. Özel bir risk analiz yöntemiolarak VAR yöntemi (riske maruz değer) ayrıntılı olarak incelenmiş ve risk değeri ilebağımsız değişkenler arasındaki geçerli olabilecek bağıntılar elde edilmiştir. Üç farklıVAR yöntemi arasında en pratik durumda olanı, varyans-kovaryans VAR yöntemi, kısazaman dilimine dayalı fiyatlamalar ve varlıkların getirilerindeki değişimler için çokuygun nitelik göstermektedir. Diğer iki VAR yöntemi; tarihsel simülasyon VARyöntemi ve Monte-Carlo yöntemi, istatistiksel anlamda tam değerleme işlemine göreişlev göstermektedirler. Bu karmaşıklığa ek olarak, Monte-Carlo yöntemi ayrıca şansabağlı olarak üretilmiş sayılara gereksinim duymaktadır. VAR büyüklüklerininbelirlenmesi amacıyla kullanılan varyans-kovaryans yönteminin, tarafımızdan yazılmışFortran 90 bilgisayar programı son bölümde verilmektedir. Ayrıca benzer VARölçümleri için gerekli Mathematica 5.0 yazılımına yönelik gerekli giriş bilgileri de bubölümde yer almaktadır. Uygulama da gerekli görülen korelasyon ve standart sapmamatrisleri ise Statistica 6.0 bilgisayar programı yardımıyla hesaplanmıştır. Değişiktürden portföy risk ölçümleri değişik örneklerle varyans-kovaryans VAR yöntemiyleincelenmiştir. Bu yönteme ek olarak, seçilen örnekler, Mathematica Bilgisayarprogramına dayalı Benninga yöntemine benzer kod kullanılarak incelenmiştir.

In this study, the subjects of the financial management, the financial riskmanagement and portfolio risk measurements are explained in five main chapters. Thefirst of them is about risk notions, risk resources, comprehensive knowledge onfinancial markets and the fundamental approachments of financial risk management.The second chapter consists of the principles and the methods of financial analysis. It isknown that almost all financial statement equations are sales-driven, that is, mostfinancial statement variables are assumed to be functions of the sales level of the firm.Therefore, the ratio-analysis, such as ratio of current assets to sales, ratio of currentliabilities to sales and ratio of net fixed assets to sales are very important to determinethe financial structure and future of the firm.As financial derivative instruments, futures markets and pricing, swaps andoptions pricing, forward contract and pricing and also the various pricing models wereinvestigated in detail in third chapter. The differences and similarities between forwardsand futures contracts were explained. Through all the pricing models, Black-Scholes-Merton?s model is well known and its accuracy is sufficient to estimate the priceforecasting of the stock index especially on the futures markets.In the last two chapters, the parameters, the risk factors and the variables of thefinancial risk were theoretically analysed using the different statistical methods. As aspecial risk measurement method, VAR (value at risk) method was investigated in detailand the statistical relationships were obtained between the independent variables and therisk value. The most practical one of the three types of VAR methods, variance-covariance method, can be accepted as the useful method for the short-time pricing andreturn change of assets. The other two methods, historical simulation VAR method andMonte-Carlo simulation VAR method are dependent statistically on the full valuationrule. In addition to this complexity, Monte-Carlo simulation VAR method needs thegenerated random numbers. To estimate VAR value using the variance-covariancemethod, the Fortran 90 computer program written by us is given in the last chapter.Furthermore the program input for Mathematica 5.0 software is also designed tocalculate similar measurements. The correlation and standard deviation matrices werecalculated by means of Statistica 6.0 program. The various numerical examples ofportfolios were experienced by using variance-covariance VAR method . In addition tothis method, the chosen examples were studied by using the code similar to theBenninga's methode based on Mathematica Computer Program.