Ohrili Şeyh Zekeriyya Efendi ve Mecmuât-ı İlâhiyât'ı

Abstract

Osmanlı’nın Rumeli bölgesini fethetmesiyle bu bölge yeni bir çehreye bürünmüştür. Bölge hem siyasi hem de kültürel yönden yeni bir değişim sürecine gitmiştir. Bu değişim oradaki halkı rahatlatmıştır. Çünkü Osmanlı din, dil, ırk, mezhep ayrımı yapmadan herkesi kucaklamış ve hiçbir baskı uygulamadan oradaki halkın mutlu mesut bir arada yaşamasına imkân sunmuş, zemin hazırlamıştır. Bu da yerli halkın Osmanlı’ya bakışının olumlu yönde olmasına ve yeni sistemi kabullenmesine sebep olmuştur. Bu adil ve hoşgörülü yönetim anlayışıyla da bölgeye İslam’ın ve tasavvufi düşüncenin yerleşimi kolay ve hızlı bir biçimde olmuştur. Rumeli’de, İslâm adına gönülleri fetheden dervişlerin oynadıkları rolün önemini, günümüzde dahi bulunan tekkelerinin varlığı ile açıklamak mümkündür. Balkanlar’da İslâmiyet’in ilk tohumlarının tarikatlar tarafından atılması, tasavvuf anlayışındaki derin insan sevgisi, yüksek hoşgörü ve karşılıksız hizmeti esas almalarından kaynaklanır. Bir giriş ve iki bölümden oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde, İslam’ın ve tasavvufun Balkanlar’a, Halvetiliğin Makedonya’ya yerleşim sürecini, orada yapılan faaliyetleri konu edinmektedir. Birinci bölümde Makedonya’nın Halvetilik’teki merkezi olan Ohri’deki serüvenini, günümüze kadar halen devam eden tasavvufi ortamı aktarılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise, Ohri Halveti Hayati Tekkesi’nin büyük ve önemli bir şeyhi olan Şeyh Zekeriyya Efendi’nin hayatı ve kaleme aldığı mecmuasını latinize edip tanıtılmaya gayret edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise ekler bölümü verilip konunun daha iyi anlaşılması için resimler sunulup çalışma renklendirilmiştir.

The Ottoman conquest of Thrace region, gave this region a new shape. The region went through a new, political and religious structuring giving so a relief to the community living there. Because The Ottomans embraced everyone there without distinction of religion, language, race or creed, they enabled and prepared the ground for the population to live a happy life by not oppressing anyone. This made the people to have a positive approach and to accept The Ottomans. The just and tolerant way of governance made possible for Islam and its Tasawwufi (mystical) thoughts to settle in easy and fast. The important role played by the dervishes, who conquered the hearts of the people in the name of Islam, nowadays can be explained easily by the presence of the Tekkes. In the Balkans the first seeds of Islam were planted by the Sufi Orders, who had it even easier with their profound human love, hi tolerance and gratuitous service towards the population living there. The introduction of this work we will try to describe Islam and mysticism in the Balkans, the settlement process of the Khalwati Order in Macedonia and the activities carried out there by them. The first section is dedicated to the adventure of the Khalwati Order’s headquarters of Macedonia in Ohrid, and their mystical atmosphere which still continues in nowadays. In the second section we will attempt to introduce the life and Latinize the journal of an important and big Sheikh of Ohrid’s Hayati Khalwati Tekke, Sheikh Zekeriyya Efendi. At the end we will colorize this work with several pictures, and put in an Index, in order to understand it better.