Lösemi tedavisi görmüş çocuklarda yaşam kalitesi, depresyon ve anksiyete düzeyleri

Abstract

Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL), çocukluk çağında en sık görülen kanser türüdür. Tüm çocukluk çağı kanserlerinin %25-30'unu, yeni tanı almış lösemilerin %75'ini, akut lösemilerin ise %80'ini oluşturmaktadır. 50'li, 60'lı yıllarda hastalığın prognozu değiştirilemezken çağımızda modern tanı yöntemleri ve standardize edilmiş tedavi yöntemleri ile (kombine kemoterapiler) çocukların %80'i bu hastalıktan kalıcı olarak iyileştirilebilmektedir. ALL tanısı alan çocukların tedavi süresince davranış ve psikolojik durum değişikliklerinin, ağrılı girişimlerin, kemoterapi yan etkilerinin, hastanede yatmanın, saçların dökülmesinin, enfeksiyonların, arkadaşlardan ayrılmanın, okula devam edememenin ve hayatını kontrol edememenin hayat kalitesini bozduğu saptanmıştır. Amaç: Yetiskinler için birçok yasam kalitesi ölçegi hazırlanmış olmasına karşın çocukların kendinden bilgi alınarak yapılan çalısmalar çok az ve sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada, ülkemizde akut lenfoblastik lösemi tedavisi görmüş çocukların yaşam kalitelerini araştırarak; iyi bir yaşam için neyin gerekli olduğunu bulmayı amaçladık. Yöntem: Çalışmaya Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji Bilim Dalı'nda ALL tanısı alarak tedavi görmüş, tedavisinin üstünden en az 2 yıl geçmiş, 13-18 yaş arası 50 çocuk ve yine aynı yaş grubundaki kardeşleri dahil edildi. Hastalara ve kardeşlerine Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeğinin 13-18 yaş Ergen Formu, Kovacs Depresyon Ölçeği, Kendini Değerlendirme Envanteri Stai Form Tx-1,Tx-2 ve Offer Kendilik İmgesi Ölçeği formları kullanılarak anket çalışması yapıldı. Sonuçlar: Lösemi tedavisi almış çocuğun yaşam kalitesi kardeşine oranla anlamlı olarak düşük saptandı (p<0,005). ALL tanısı ile tedavi görmüş hastaların depresyon düzeyleri kardeşlerine oranla yüksek saptandı (p=0,000). İki grup arasında kaygı seviyesi arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktaydı (p=0,000). Lösemi tedavisi almış çocuklar kendilik imgeleri açısından kardeşleri ile karşılaştırıldığında; kendilik imgesi katsayısı kardeşlerine göre anlamlı olarak daha düşüktü (p<0,05). Tartışma: Akut lenfoblastik lösemi, gerek kendisi gerekse tedavisinin zorluğu nedeni ile çocuğun günlük etkinliklerini, aile yaşantısını, okul başarısını dolayısı ile yaşam kalitesini bozabilen bir hastalıktır. Çalışmamızda ALL tedavisi görmüş olan çocukların yaşam kalitesi, kardeşlerine göre belirgin seviyede düşük saptanmıştır. Depresyon ve anksiyete düzeyleri de kardeşlerine oranla anlamlı derecede yüksek saptanmıştır. Bu sonuçların literatürle uyumlu olduğu görülmüştür. Lösemi tedavisi gören hastaların anksiyete düzeyleri kardeşlerine göre dah yüksek saptanmıştır. Hastaların ve kardeşlerinin benlik algıları karşılaştırıldığında; literatürün tersine hastaların kendilik imgesi daha düşük saptanmıştır. Sonuç olarak; çalışmamızdan elde edilen verilere göre ALL tedavisi sırasında ve sonrasında çocukların karşılaştıkları zorluklar; yaşam kalitelerini, sosyal hayata adaptasyonunu, duygu durumlarını, ve benlik imgelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Hem tedavi sırasında hem de tedavi bitiminden sonra bu çocukların ve belki de ailelerinin birlikte psikiyatrik açıdan değerlendirilmeleri, uygun ve zamanında yapılan yönlendirmeler ile sosyal hayata uyumlarının ve yaşam kalitelerinin artacağı düşünülmektedir.

Acute lymphoblastic leukemia, also known as ALL, is the most common type of childhood cancers. Changes in behaviors and psychological status, painful procedures, side effects of chemotherapy, hospitalization, hair loss, infections, being departed from friends, not attending the school, and the inability to control their own life have been reported to impair the life quality of children diagnosed with ALL. Although there are several quality of life scales (QOLSs) for adults, there is only a limited number of studies based on the information taken from the children at first hand. This study aimed to analyze the quality of life in children, who have received treatment for acute lymphoblastic leukemia, and find out their requirements for a better life. 50 children aged between 13 and 18 years, who were diagnosed with ALL and received treatment in the Pediatric Hematology Department of Uludağ University Medical Faculty at least two years ago, and their siblings from the same age group were included in the study. Surveys were carried out using the Quality of Life Profile - Adolescent Version (for patients between the ages of 13 and 18), Kovacs' Depression Inventory, Self Assessment Inventory, State-Trait Anxiety Inventory (STAI) Form Tx-1 and Tx-2, and the Offer Self-Image Questionnaire (OSIQ). The life quality was significantly lower in children receiving leukemia therapy compared to their siblings (p<0.005). The depression level in the patients, who underwent a treatment for leukemia, was significantly higher than their siblings' depression level (p=0.000). Also, the coefficient of self-image was significantly worse in the patients as compared to their siblings (p<0.05).