Bursa'daki göçmen konutlarının oluşumunda kültür mekan etkileşimi

Abstract

Bu çalışmada, Bursa'ya kentteki sanayileşme hareketlerine paralel olarak göç etmiş olan Doğu ve Batı göçmenlerinin meydana getirdikleri konut yapılarındaki kültür ve mekan ilişkisi irdelenmiştir. Araştırma kapsamında göçmenlerin kendi alışkanlıklarını, yaşadıkları mekanlara ne derecede yansıttıkları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Tezin giriş kısmında, konunun genel tarifi yapılmıştır. Ardından kuramsal bilgiler bölümünde çalışmanın anahtar kelimelerini oluşturan göç, göçmen, göç çeşitleri, kent ve kentleşme tanımları, göç sonucu kentlerde ortaya çıkan kenar yerleşim alanları ve kültür-mekan kavramlarına değinilmiştir. Bursa'da oluşan kenar yerleşim alanlarından Yavuz Selim ve Karaman mahallelerindeki göçmen konutlarında kültür ve mekan ilişkisinin ele alındığı tez çalışmasında, Bursa'nın kentsel gelişim sürecinin anlatılmasının ardından göçmenlerin Bursa'ya göç etme sebepleri ve geldikleri bölgelerdeki konut yapıları üzerinde durulmuştur. Böylelikle araştırmanın alt yapısı oluşturulmuş, göçmenlerin Bursa'ya göç etmeden önce yaşadıkları bölgelerdeki konut yapıları ve mekan ilişkileri elde edilmiştir. Konut mekan organizasyonunun, mekansal diyalektikler bağlamında işlenecek olması nedeni ile, nitel araştırma yöntemiyle saha çalışması yapılmıştır. Yapılan saha çalışması kente doğu ve batıdan gelen Bulgaristan ve Erzurum göçmenleri üzerine, onların yoğun olarak yerleştikleri Karaman ve Yavuz Selim Mahallelerinde odaklanmıştır. Araştırma kapsamında her iki mahallede de 30 kullanıcı ile görüşülmüş, mevcut konutları, kentte yaşadıkları yerleşim bölgesi, kente göç ettikleri yerleşimleri hakkında sorular sorulmuş, göç etmeden önce yaşadıkları konutlarını anlatmaları istenmiş, Bursa'da yaşadıkları konutlarında ise gözlemler yapılmıştır. Çalışma süresince toplam 60 göçmen ile birebir görüşülmüş ve ifadeleri doğrultusunda görüşme formları doldurulmuştur. Araştırmada, göçmenler hakkında genel bilgiler elde edilmiş, ayrıca konut kullanımları, yerleşim bölgesinden ve konuttan beklentileri de sorgulanmıştır. Yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen veriler ile, göçmenlerin konut oluşumu sırasında dikkatle üzerinde durdukları mekansal diyalektiklerinortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Sonuç olarak, göçmenler tarafından kurgulanan konut mekanları, genel-özel, iç-dış, kadın-erkek, temiz-kirli ve gündüz-gece karşıtlıkları doğrultusunda çözümlenmiştir. Tez çalışmasının araştırma bölümünde bu yerleşim bölgelerindeki göçmen konutlarının oluşumundaki kişisel alışkanlıkların ve kültürün etkileri irdelenmiştir. Kültür ve mekan oluşumu açısından yapılan incelemede kullanıcıların alışkanlıkları, Bursa'ya göç etmeden önce yaşadıkları bölgedeki yaşam tarzları, kentsel ortamdaki yaşantıları, kullanıcı ve mekanın iletişimi şemalarla ifade edilmiştir. Bu kapsamda konutların tamamında görülmüştür ki, mekanlar kullanıcının yaşamsal değerleri, alışkanlıkları, karakterleri, gelenekleri, yani öz kültürleri ışığında inşa edilmektedir. Bu mekanlar ise karşıt kavramların ilişkileri doğrultusunda şekillenmekte ve kişi tarafından kullanılmaktadır. Mekanlar genel-özel, iç-dış, kadın-erkek, gece-gündüz, ön-arka, temiz-kirli gibi zıtlıkların kullanıma yansıması ile farklılık kazanmaktadır.

In this study, formation of new housing settlements and housing units by Eastern and Western immigrants who came to Bursa parallel to the industrialisation processes in Bursa has been discussed. Culture and space relationships have been analysed in the housing units of immigrants, through public-private, inside-outside, man-woman, day-night, front-back and clean-dirty contraversies. Newly developed housing settlements in Bursa are analysed in two regions which are neighborhoods that immigrants usually settled down and formed their spaces by their own attempts and opportunities. This reveals that spaces reflect the behavior and culture of the users. In this context, firstly some important concepts such as city, urbanization and migration have been defined. Secondly, the culture and space concepts which constitutes the focus of this study have been defined. After defining the basic terms of the thesis, formation of new housing regions as a result of industrialisation movement in cities has been discussed. In this thesis, the city of Bursa is the focus area with its importance as one of the largest cities of Turkey in industrialisation and population. In this context, newly formed housing areas of immigrants have been identified, and housing units of immigrants have been analysed according to the behavior and culture of users. In this study, the cultural and behavioral aspects of home spaces of immigrants been analysed schematically. Finally the study has shown that spaces of immigrants in their original housing settlements or in the newly developed housing areas in cities both reflect the cultural, behavioral habits, life styles and personal use of space. Home spaces have been organised according to their users' needs and habits and also according to the contraversies that have been defined as public- private, inside-outside, man-woman, day-night, front-back and clean-dirty. Spaces derives their meaning according to these contraversies, which are rooted in culture.