Yalın üretim uygulayan işletmeler için muhasebe sistemi

Abstract

Tüketicilerin sürekli değişen ihtiyaçları, kalite, zamanında teslim yönündeki baskılar ve yoğun rekabet ile baş edebilmek amacıyla yalın üretim sistemini benimseyen işletmelere, geleneksel maliyet ve yönetim muhasebesi sistemleri doğru ve zamanında bilgiler verme konusunda yetersiz kalmıştır. Yalın üretim sistemini uygulayan işletmelerin, kitle üretim ortamları için geliştirilmiş muhasebe, kontrol ve ölçme yöntemlerini yeni sisteme uyumlu hale getirmeleri, sistemin faydalarının görülebilmesi ve devam ettirilebilmesi açısından bir gereklilik olmuştur. Muhasebe sistemleri üretim sistemine hizmet etmeli ve üretim sisteminin amaçları doğrultusunda bilgiler sağlamalıdır. Bu bağlamda, yalın üretim ortamları için daha uygun olan yalın muhasebe ortaya çıkmıştır. Bu tezde, yalın üretim ortamları için önerilen yalın muhasebe, yalın performans ölçütleri, değer akış maliyetleme ve yalın finansal muhasebe incelenmiştir. Bu tez, Türkiye'de yalın üretim uygulayan işletmelerin; maliyetlerini belirleme yöntemlerinin, önemli bir kalem haline gelen genel üretim giderlerini mamullere hangi anahtarlarla dağıttıklarının, geleneksel muhasebe sistemleri ile yaşandığı söylenen problemlere katılımının araştırıldığı bir anket çalışmasını içermektedir. Standart maliyet yöntemini kullanan işletmeler ile kullanmayan işletmelerin geleneksel sistemlerle yaşanan problemlere katılımları karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak işletmelerin %60'ının yalın üretim sistemi için sakıncalı olarak görülen standart maliyet yöntemini kullandıkları ve genel üretim giderlerinin dağıtımında direkt işçilik saatinin kullanımının yaygın olduğu görülmüştür. Standart maliyet yöntemini kullanmayan işletmelerin, kullanan isletmelerden daha fazla; geleneksel sistemlerle ürün maliyetlerinin doğru hesaplanabildiği, standart maliyet yönteminin stokların artmasına, büyük partiler halinde üretime, büyük miktarlarda satın almaya neden olduğu görüşünde oldukları görülmüştür. Standart maliyet yöntemini kullanan işletmelerin de, standart maliyet yöntemini kullanmayan isletmelerden daha fazla geleneksel maliyet ve yönetim muhasebesi sistemlerinin karmaşık olduğu görüşünde oldukları görülmüştür.

Traditional cost and management accounting systems were insufficient for providing accurate and timely information to the companies adopting lean manufacturing system to deal with ever changing consumer needs, pressure of quality, timely delivery and intense competition. For companies adopting lean manufacturing system, it is a requirement to bring their accounting, control and measurement methods that are improved for mass production environments in line with the new system, to see the benefits of the system and maintain the system. Accounting systems should serve the production system and provide information for the purposes of the production system. In this context lean accounting, which is more suitable for lean manufacturing environments has emerged. In this thesis, lean accounting, lean performance measures, value stream costing and lean financial accounting are studied. This thesis include a survey which investigate; cost determination methods, overhead cost allocation drivers, participation to the problems with traditional accounting systems in the companies adopting lean manufacturing in Turkiye. Participation to the problems with traditional accounting systems are compared among the companies that use standart costing and not. As a result, 60% of companies use the standard costing method which is seen as inconvenient to the lean production system and it is observed that the use of direct labor hours for the distribution of overhead costs are common. Companies not using the standard costing method are more in the opinion of; product costs are calculated correctly with traditional systems, standard cost method cause inventory to increase, large production batches, purchase large quantities than companies using standard costing method. Also companies using standart costing method are more in the opinion that, “traditional cost and management accounting systems are complex” than companies not using standart costing method.