Geleneksel ahşap yapılarımızda kullanım sürecinde oluşan yapı elemanı bozulmalarının Cumalıkızık örneğinde incelenmesi

Abstract

Geçmişten günümüze, insanın barınma ihtiyacını karşılamakta kullandığı ahşap malzeme; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve insan kaynaklı nedenlerle bozulmaya uğramaktadır. Önemli kültürel ve mimari mirasımız olan geleneksel ahşap yapılar ise bu nedenlerle gün geçtikçe yıpranmakta ve yok olmaktadır. Bu çalışmanın amacı; geleneksel ahşap yapılarımızda meydana gelen yapı elemanı bozulmalarını örnek bir yerleşkede inceleyerek tanınmasını sağlamak ve koruma sürecine ışık tutmaktır. Seçilen örnek yerleşke Bursa'nın Cumalıkızık Mahallesi'dir. 700 yıllık tarihi ile günümüze olabildiğince korunarak gelen Cumalıkızık'da Osmanlı Sivil Mimarisi'nin özelliklerini taşıyan geleneksel ahşap konutlar bulunmaktadır. Bu konutların önemli bir bölümünün yıkılmaya yüz tutmuş olması, bu çalışmada Cumalıkızık' m örnek yerleşke olarak seçilmesinin ana nedeni olmuştur. Giriş bölümünün hemen ardından yapı malzemesi olarak ahşap, ahşap yapı elemanlarında oluşan bozulmanın nedenleri ve geleneksel ahşap yapılanınız, "Kuramsal Bilgiler" başlığı altında ele alınmıştır. Materyal ve Yöntem Bölümü'nde ise kuramsal bilgiler ışığında oluşturulan bir sistematik ile ahşap yapı elemanlarında meydana gelen bozulmaların Cumalıkızık konutlarındaki durumu; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve insan kaynaklı nedenlere bağlı olarak irdelenmiştir. İrdeleme sonucunda yüzyıllar öncesinden bugüne aktarılan Cumalıkızık konutlarının ana yapı malzemesi olan ahşabın büyük ölçüde yıpranmış olduğu ve yapıların günümüzde endişe edilir bir durum sergiledikleri görülmüştür. Ayrıca yerleşkede yaşayan insanların geleneksel ahşap konutlarına ve yerleşkeye ilişkin sorunlarının saptanmasına yönelik olarak yapılan anket çalışmasına da bu bölümde yer verilmiştir. Araştırma Sonuçlan ve Tartışma Bölümü'nde ise; Materyal ve Yöntem Bölümü'nde irdelenen tüm bulgular ışığında; Cumalıkızık konutlarındaki ahşap yapı elemanlarının korunmasına yönelik öneriler ile Cumalıkızık Yerleşkesi'nin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik öneriler sunulmuştur.

From past to today, the wooden material used to meet the shelter requirement of human; faced with spoilage because of physical, chemical, biological and human originated reasons. The traditional wooden constructions which are our important cultural and architectural inheritances, get worn - out and vanish every day because of these reasons. The aim of this study is; to observe the construction component spoilages occuring in the traditional wooden constructions in a sample residence to make it recognized and to lighten the protection period. The chosen sample residence is Cumalikizik district of Bursa. In Cumalikizik, which has reached to today with its 700 year history under as much protection as possible, there are traditional wooden houses which carry the characteristics of Ottoman Civilian Architecture. The reason for chosing Cumalikizik as sample residence in this study is mat, important part of these houses have been close to collapse. Just after the introduction part, wood as construction component, reasons of spoilage occuring in the wooden construction components and our traditional wooden constructions have been handled under the title "Theoretical Information". In the Material and Method Section,^tne situation of spoilage occured in the wooden construction components in the Cumalikizik houses has been investigated in relation to physical, chemical, biological and human originated reasons in the lightening of theoretical information. As a result of the investigation, it has been seen that, wood which is the main construction component of the Cumalikizik houses which have been transferred to today from hundreds of years before, has so much been worn - out and the houses show thoughtful situation. In addition, the questionnaire strudy regarding the determination of the attitude of people living in this residence against traditional wooden houses and problems of the residence. In the Research Results and Discussion Section; suggestions for protecting the wooden construction components in Cumalikizik houses and suggesitons for carrying on with Cumalikizik residence are presented under the lightening of the results investigated under Material and Method Section.