Hizmetkar liderlik: Çalışan iyilik hali ve çalışma yaşamının kalitesi ile ilişkileri üzerine bir araştırma

Abstract

Günümüz çalışma hayatında etik değerlere ve çalışanlara verilen değerin artması ile birlikte bu konulara önem veren liderlik teorileri de geliştirilmeye başlanmıştır. Hizmetkar Liderlik teorisi de çalışanları ve onların gelişimlerini ön planda tutan, etik değerlere vurgu yapan önemli teorilerin başında gelmektedir. Hizmetkar liderliğin literatürde son zamanlarda daha çok yer almasına rağmen, konu ile ilgili ampirik araştırmaların yetersiz kaldığı söylenebilir. Bu durum da ölçme araçlarının yeterliliği ve geçerliliği konusunu gündeme getirmektedir. Bu çalışmanın ilk amacı Türkiye'de Hizmetkar Liderlik Anketinin (HLA) kültürlerarası yapısal geçerliliğini ve içsel tutarlılığını araştırmaktır. İkinci amaç ise hizmetkar liderliğin çalışma yaşamının kalitesi ve çalışan iyilik hali üzerine etkilerini incelemektir. Öncelikle 338 otomotiv ve tekstil sektörü çalışanından toplanan veriler kullanılarak uygulanan doğrulayıcı faktör analizleri neticesinde HLA'nın orijinal yapısından farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Gerek faktör yükleri gerekse kültürel farklılıklar dikkate alındığında Otantiklik faktörünü oluşturan dört maddenin anket dışında bırakılmasına karar verilmiştir. Türkçe HLA'nın son hali 26 madde ve 7 faktörden oluşmaktadır. Araştırmanın ikinci kısmında ise farklı meslek gruplarından 426 çalışandan toplanan veriler ile yapılan korelasyon ve regresyon analizleri sonucunda cesaret ile işyerinde stres ve hesap verebilirlik ile rahatlama faktörleri arasında ilişki tespit edilemezken hizmetkar liderlik ile işe ilişkin duygusal iyilik hali ve işe ilişkin yaşam kalitesinin diğer tüm faktörleri arasında ilişki bulunmuştur. Son olarak yapısal eşitlik modellemesi ve Sobel testi ile hizmetkar liderlik ile işe ilişkin duygusal iyilik hali arasındaki ilişkiye, işe ilişkin yaşam kalitesinin kısmi dolaylı etki yaptığı tespit edilmiştir.

Considering the increase in importance given to employees and ethical values in todays working life, new leadership theories emphasizing these issues have been developed. Servant Leadership Theory is one of the most important theories among them. Even though servant leadership is taking place in the literature recently, empirical research is still limited. The lack of empirical research brings the validity and the reliability of the servant leadership measures in to question. The first purpose of the current study is to test the cross-cultural construct validity and the internal consistency of the Servant Leadership Inventory (SLI) in Turkish context. The other aim is to investigate the effects of servant leadership in to quality of working life and job related well-being. First of all, confirmatory factor analysis have been conducted by using 338 survey collected from automotive and textile employees. After the analysis, the original factor structure altered. Considering the standardized factor loadings and cultural differences, four items composing authenticity factor have been removed from the scale. The latest Turkish version of the SLI consisted of 26 items and 7 factors. In the second part of the study the relationships between servant leadership, quality of working life and job related well-being have been investigated by using 426 survey collected from employees with different occupational backgrounds. The correlation and regression analysis showed that, all the factors were related besides courage with stress in the workplace and accountability with relaxation. In the end the partial mediation effect of work related quality of life over the relationship between servant leadership and job related affective well-being was detected by using structural equation modeling and Sobel test.