Bazı fesleğen (Ocimum basilicum L.) populasyonlarının tarımsal karakterlerinin ve kalitelerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, Bursa ekolojik koşullarında farklı fesleğen (Ocimum basilicum L.) populasyon ve çeşitlerinin tarımsal özellikleri ile kalitelerinin belirlenerek yetiştiricilik olanaklarının ortaya çıkarılması amacı ile yürütülmüştür. Bu araştırmada 4'ü çeşit ve 6'sı populasyon olmak üzere toplam 10 fesleğen bitki materyali olarak kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olmak üzere iki yıl süre ile yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu (cm), taze herba, taze yaprak, taze çiçek, taze sap verimi (kg/da), drog herba, drog yaprak, drog çiçek, drog sap verimi (kg/da), yaprakta ve çiçekte uçucu yağ oram (%), yaprakta ve çiçekte uçucu yağ verimi (L/da) ve kuru madde oram (%) belirlenmiştir. Sonuç olarak Bursa ekolojik koşullarında diğerlerine göre daha yüksek verim ve uçucu yağ sağlayan vejetasyon dönemi boyunca 2 hasat yapılan küçük yapraklı Urfa populasyonunun ve kuru madde oram yüksek taze ve kuru (baharat) kullanıma uygun 4 hasat yapılan büyük yapraklı Kaim çeşidinin tarımının başarılı bir şekilde yapılabileceği anlaşılmaktadır. Populasyonlar arasında ve içinde morfolojik ve tarımsal karakterler bakımından geniş bir varyasyon gözlenmiştir. Verim ve uçucu yağ oranlan bakırnından Zonguldak, Tokat-Taşlıçiftlik, Tokat-Erbaa ve Erzurum populasyonlanmn da dikkate alınarak bu konuda agronomi ve ıslah ile ilgili çalışmalara devam edilmesi uygun olacaktır.

This study was carried out to determine the agronomical characters and qualities of some basil cultivars, populations and to reveal at Bursa province. The four cultivars and 6 populations of basil {Ocimum basilicum L.) were used as plant materials. A total of 10 basil cultivars and populations were planted in a randomised blocks design with 3 replications in 2002 and 2003. The plant height (cm), fresh herb yield (kg/da), fresh leaf yield (kg/da), fresh flower yield (kg/da), fresh stem yield (kg/da), drug herb yield (kg/da), drug leaf yield (kg/da), drug flower yield (kg/da), drug stem yield (kg/da), the ratio of essential oil in leaf and flower (%), the essential oil yield in leaf and flower (L/da), and the ratio of dry matter (%) were determined. One cultivar (ev. Kalın) and one population (Urfa) seemed to be grown successfully at Bursa province. The small leaved Urfa population, harvested twice during the vegetation period, had higher yield and essential oil than the others. The commercial cultivar called Kalın, harvested four times during the vegetation period and had higher dry matter, was suitable for the use of fresh and drug spice. The wide variation was observed between and within populations in terms of morphologic and agronomic characters. Zonguldak, Tokat-Taşlıçiftlik, Tokat-Erbaa and Erzurum populations should be taken into consideration in terms of yield and ratio of essential oils. Agronomy and breeding studies should further be carried out.