Soğuk savaş sonrası dönem Türk-Bulgar ilişkilerinde Türk azınlığın durumu

Abstract

Komünist rejimin sona ermesiyle birlikte, Bulgaristan yeni bir döneme girmiş ve Türk azınlık Bulgaristan'daki demokratikleşme sürecinde azınlık haklarını kısmen de olsa elde edebilmiştir. 1984-1989 yılları arasında Bulgaristan Türkleri nedeniyle, Ankara-Sofya ilişkileri neredeyse kopma noktasına gelirken; Jivkov rejiminin ardından Türk azınlığın durumunda meydana gelen iyileşmeye paralel olarak ikili ilişkiler de düzelmiştir. Soğuk Savaş sonrası dönemde Bulgaristan demokratikleşme sürecine girmiş ve ülkenin dış politikası da Batı merkezli bir görüntü çizmiştir. Bulgaristan her iki hedefini de gerçekleştirmek için, Jivkov döneminde Türk azınlığa karşı uygulanan ve uluslararası alanda saygınlığına zarar veren asimilasyon politikalarına son vermiş ve Türkiye ile ilişkilerini geliştirmenin yollarını aramıştır. Bulgaristan bu kapsamda önce Türk azınlığın durumunu iyileştirmiş; Türkiye'yi dış politik hedeflerini gerçekleştirmek için kullanmış ve aynı zamanda Türkiye gibi güçlü bir ülkeyle dost olmak istemiştir. Türkiye ise, Bulgaristan Türklerinin durumundaki gelişmelerin ardından Bulgaristan'la iyi komşuluk ilkesi üzerinde ilişkilerini geliştirmeyi tercih etmiştir. Bu sebeple Soğuk Savaş sonrası dönemde ikili ilişkiler her alanda gelişme kaydetmiştir. Bulgaristan Türkleri, Türk-Bulgar ilişkilerinde merkezi bir konumda bulunmaktadır. Azınlığın durumunda meydana gelebilecek radikal bir değişiklik iki ülke arasındaki ilişkileri doğrudan ve şiddetli bir biçimde etkileme kapasitesine sahiptir. Ancak, her iki ülke de yeni dönemde azınlığı, ilişkileri kuvvetlendiren bir aktör olarak görmüştür. Ne var ki, azınlık açısından bakıldığında, mevcut durumda pek çok sorunlar bulunmaktadır. Bulgaristan AB üyesi olmasına karşın, Bulgaristan Türkleri azınlık haklarını tam anlamıyla elde edememiştir. Çalışmamızın amacı, yeni dönemde Türk-Bulgar ilişkilerinde Bulgaristan Türklerinin durumunu incelemektir. Bunu gerçekleştirmek için tarihsel anlamda ikili ilişkileri ve ilişkilerde Türk azınlığın yerini değerlendirmek kaçınılmaz olmaktadır

Bulgaria has entered a new period by the ending of communist regime and Turkish minority has some minority rights in the democratization process of Bulgaria. Whereas Ankara-Sofia relations almost has come a deadlock situation between 1984-1989 years because of the Turks of Bulgaria, bilateral relations has got better by reason of improving the situation of Turkish minority after Jivkov’s regime. Bulgaria has entered a democratization process in post-Cold War period and its foreign policy has turned to West. In order to realize both purposes, Bulgaria has ended the assimilation policies, applied to the Turkish minority in Jivkov’s term and damaged to the country’s prestige in international arena, and has looked for the ways of developing relations with Turkey. On this context, Bulgaria has bettered the Turkish minority’s position, used Turkey for realizing its foreign politics goals and also wanted to be a friend with a strong country like Turkey. On the other hand, Turkey has chosen developing relations with Bulgaria on the basis of good neighborhood after the positive developments on the position of Turkish minority. Consequently, bilateral relations have developed in post-Cold War period. Turks of Bulgaria have a central situation on the Turkish-Bulgarian relations. A probable radical change for Turkish minority has the capacity to effect the bilateral relations hard and directly. Both countries have seen the minority as an actor, strengthening relations in the new period. However, there have been lots of problems of minority in current situation. Although Bulgaria’s becoming a member of EU, Turks of Bulgaria could not have the minority rights exactly. The purpose of this study is to examine the situation of Turks of Bulgaria on the Turkish-Bulgarian relations in the new period. In order to realize this, it is inevitable to evaluate the bilateral relations and the Turkish minority’s situation on the bilateral relations in the historical process.