Dahilde işleme rejimi ve uygulamadaki etkinliği

Abstract

İhracatın teşvik edilmesi, ihraç pazarlarımızın geliştirilmesi, dünya ihracatındaki payımızın arttırılması ve uluslararası piyasalara açılan firmalarımızın rekabet göçlerinin geliştirilmesi açısından önem taşımaktadır. Ancak globalleşmenin hız kazanması ve bunun neticesinde dünyanın tek bir Pazar konumuna sürüklenmesi nedeniyle uluslararası ticareti düzenleyen GATT ve DTÖ Anlaşmalarında gittikçe yoğunlaşan rekabet ortamında ülkelerin kendi pazar paylarını korumak veya ihracat gelirlerini arttırmak için tek başlarına ihracat teşvik tedbirlerini yürürlüğe koymaları kısıtlanmış ve bu anlaşmaları kabul eden ülkelerin uluslararası kurallara uyması zorunluluğu getirilmiştir. Bu kuralların konulmasındaki amaç, uluslararası ticaretteki engellerin ortadan kaldırılması ve uluslararası ticaretin tamamen saydam hale getirilmesini sağlamaktır. Uluslararası ticaretin önündeki en büyük engellerin başında ise nakdi sübvansiyonlar şeklindeki devlet yardımları gelmektedir ve bunlar yasaklanmıştır. Nakdi sübvansiyonlar, ihracatçı ülke tarafından sağlanan her türlü mali katkı sonucunda bir faydanın ortaya çıkması olarak tanımlanmaktadır. Bunun yerine ihracatta devlet yardımları, prensip olarak "bir faaliyetin yapılması" şartına bağlanmıştır. Ülkemiz de gerek DTÖ ve GATT Anlaşmalarına taraf olmasından gerekse Türkiye ile AB arasında imzalanan 1/95 sayılı AB- Türkiye Ortaklık Konseyi Kararı'ndan kaynaklanan yükümlülükleri neticesinde geçtiğimiz yıllara kadar uygulama alanı bulan doğrudan nakit teşvikleri yani "ihracat performansına bağlı ve yasaklanmış sübvansiyonlar"! 1994 yılı sonunda bir kez daha gündeme gelmemek üzere yürürlükten kaldırmıştır. Doğrudan nakit teşvikler yerine ülkemizde devlet desteği AB ve GATT normlarına uygun olarak gelişmiş ve batılı ülkelerin uygulamalarına paralel bir şekilde "bir faaliyetin yapılması" şartına bağlı olarak sağlanmaktadır. Türkiye-AB arasında imzalanan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı'ndan kaynaklanan yükümlülükler neticesinde ülkemizde daha önce uygulanmakta olan İhracat Teşvik Belgeleri yürürlükten kaldırılmış ve onun yerine uluslararası ticarette uygulanmasında salonca görülmeyen ve Topluluk Gümrük Kodu'nda ekonomik etkili bir gümrük rejimi olarak düzenlenmiş bulunan "Dahilde İşleme Rejimi" ihracatı teşvik etmek amacıyla yürürlüğe konmuştur. Dahilde İşleme Rejimi esas itibariyle, devlete ihracat taahhüdünde bulunulması ve gerekli teminatların verilmesi koşuluyla ithal eşyasının gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülükler ile ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmadan yurt içinde işleme faaliyetlerine tabi tutulmasına ve bu faaliyetler sonucu elde edilen işlem görmüş ürünlerin ihraç edilmelerine ya da ithal eşyasının vergileri ödenerek serbest dolaşıma girdikten sonra yurt içinde işleme faaliyetine tabi tutularak elde edilen işlem görmüş ürünlerin ihraç edilmesi halinde, vergilerin geri ödenmesine olanak veren bir ihracat teşvik aracıdır. 1996 yılında uygulamaya konulan Dahilde İşleme Rejimi'nin kısa sürede kullanımı yaygınlaşarak en çok kullanılan ihracat teşvik aracı olmuş ve ülkemiz ihracatına katkısı %40'lara ulaşmıştır. Ancak rejimin bu Önemli katkısının yanı sıra gerek uygulamanın yeni olmasından kaynaklanan sorunlar gerekse de denetim ve koordinasyon yetersizliği nedeniyle bu sistem devletin yoğun bir zarara uğratılmaya başlandığı bir alan olmuştur.

Promoting of exportation is of utmost importance for the development of our export markets, for the increase in our share in world exportation and developing our companies' strength of competition, trading in international market places. Because of the worlds becoming a single market place as a consequence of the acceleration in globalization, there had been new regulations made in order to limit the countries' single actions to put exportation promoting measures into effect to protect their market shares or to increase their export incomes, in the GATT and WTO Agreements organizing international trade. The goal underlying these new regulations is to provide a certain transparency in international trade and to get rid of all difficulties in international trade. One of the leading difficulties of international trade is the government supports in form of subsidies in cash and all these actions are prohibited strictly. The subsidies in cash are decribed as the outcome of a benefit resulting from a exporting country's financial support by all means. Rather than this actions, principally the government support in exportation is restricted to a condition of "to be a going concern". Turkey as for its being a side with WTO and GATT agreements and as for its obligations resulting from the agreement signed with the EU 1/95 Numbered EU-Turkey Partnership Council Resolutions had taken the direct in cash subsidies-the subsidies due to the performance of exportation and which were prohibited-out of force ever. Instead of direct in cash subsidies in our country the government support is rearranged fitting the EU and GATT norms and is performed being parallel with the norms condition of "to be a going concern". As a result of the obligations resulting from the 1/95 numbered EU-Turkey Partnership Council Resolutions which was signed with EU, the recent "exportation incentive certificates" were taken out of force and a new economical effectual customs regime. The Inward Processing Regime which was found in the Community Customs Code replaced the recent application. Fundementally, The Inward Processing Regime is a means of exportation promotion which gives grounds to repaying of the taxes with the condition of the commitment of exportation to the government and the providing of the necessary guaranties, the imported goods custom taxes and other financial obligations and without facing other trade policy measures face the same obligations as the inward processed goods and the goods processed after these actions are led to be exported or after paying the taxes of the imported goods which are to be take place at free market places and processed inward. The Inward Processing Regime put in force in 1996 had become the mostly used exportation promoting method its contribution to our countries exportation is estimated as 40 %. As a matter of fact this regime had been a field in which the government is being suffering loss because of the problems caused by its being a new form and the lack of control and coordination as long as its benefits.