Planlama toprak etüdlerinde uzaktan algılama ve coğrafik bilgi sistem tekniklerini uygulama olanakları

Abstract

Geçmişte yer yüzeyine ait konumsal veriler sadece arazi çalışmalarından elde edilebilirdi ancak bilgisayar teknolojisi ve tekniklerindeki ilerlemeler konumsal verilerin elde edilmesini, işlenmesini, dönüşümünü, görüntülenmesini ve haritalanmasın kolaylaştıran yeni araçları, yöntemleri, cihazları ve sistemleri beraberinde getirmiştir. Uzaktan algılama teknikleri, coğrafik bilgi sistemleri, konumsal veri modelleme algoritmaları, jeo istatistiksel araçlar, coğrafik konumlama algılayıcıları bunlara bazı örneklerdir. Son 20 yıl içerisinde yer yüzeyinin uzaktan gözlenmesi olan uzaktan algılama ve yer yüzeyine ait konumsal verilerin, toplanması, depolanması, dönüştürülmesi, analizi modellenmesi ve görüntülenmesinde güçlü bir araçlar dizini olan Coğrafik Bilgi Sistemleri doğal kaynakların planlanmasında ve yönetilmesinde temel araçlar haline gelmiştir. Yenilenemeyen en önemli kaynaklardan birisi olan toprakların sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi amacıyla gerçek durumlarını tanımlamanın, meydana gelen değişimlerini kaydetmenin, karakteristiklerini ve dağılımlarını belirlemenin en iyi ve temel yolu detaylı toprak etüdleridir. Kullanılan temel haritalar ve uygulanan yöntemler elde edilebilir araçlara, veri türüne, deneyimli insan gücüne, bilgisayar donanımına ve programa bağlı olarak değişebilmektedir. 1998 yılında DSÎ, Manyas ovası tarım toprakları için sulama projesinin uygulanmasını kararlaştırmıştır. 1999 yılında, bu proje kapsamında Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 1:5000 Ölçekli topoğrafik haritalar kullanılarak, arazilerin toplulaştırılması ve yönetimi amacıyla toprak, arazi yetenek, sulu tarıma uygunluk sınıfı ve storie endeks haritalarım üretmek amaçlı planlama toprak etüd ve haritalama çalışmaları uygulanmaya başlanmıştır. 2000 yılında ise üç köyün detaylı toprak etüd ve haritalama çalışması tamamlanmış ve toprak haritaları üretilmiştir. Bu nedenle, söz konusu üç köy (Salur, Börülceağaç ve Kızıksa) araştırma konusu olarak seçilmiştir. Bu araştırmada, amacımız toprak koruma ve yönetimi amacıyla planlama toprak etüd harita ve raporlarından elde edilen konumsal ve konumsal olmayan verilerin yüklenmesi, toprak veri tabanının kurulması ve analizleri aşamalarında uzaktan algılama ve coğrafik bilgi sistem tekniklerinin etkinliğini ve kullanım olanaklarını araştırmaktır. Bu amaçla, bütün zorunlu ve ilişkilendirilmiş veriler varolan detaylı toprak harita ve raporları, topoğrafik harita ve sayısal uydu verilerinden elde edilmiş ve tarayıcı, sayısallaştırıcı,CD-ROM ve klavye kullanılarak bilgisayar ortamına yüklenmiştir.Bilgisayara yüklenen bütün sayısal veriler İL WIS ve ERDAS görüntü işleme ve coğrafik bilgi sistem programlan formatma dönüştürülmüştür. Toprak ve toprak haritalarının tekstür, drenaj, arazi yetenek sınıfı ve toprak endeks gibi özniteliksel haritaları, arazi örtü/kullanım haritası,eğim haritası, parsellerin köy merkezine uzaklıkları haritası ve parsel büyüklük dağılım haritası oluşturmak amacıyla görüntü kesme, coğrafik düzeltme, görüntü zenginleştirme, kontrollü sınıflandırma, eşyükselti eğrisi sayısallaştırma ve interpolasyon, harita ve tablo hesaplama işlemleri uygulanmıştır. Uzaktan algılama ve coğrafik bilgi sistemi teknolojilerinin kullanılması ve sayısal arazi modelinin, uydu ve diğer yardımcı verilerle bütünleştirilmesi planlama toprak etüd haritalarından ve diğer sayısal verilerden toprak veritabanımn kurulmasında çok güçlü araçlar sunmaktadır. ILWIS ve ERDAS programlan bütünüyle kullanıcı dostu programlardır ve arazi yönetimi ve toplulaştırma uygulamalarında gereksinilen verilerin elde edilmesinde zorunlu işlemleri kolaylıkla destekleyebilmektedirler.

In the past, spatial data from the earth surface could only be collected in the field but advances in computer technology and techniques have introduced new group of tools, methods, instrument and systems especially for to improve acquisition, processing, transforming, displaying, mapping and use of geo-information (or spatial data). Some examples of them are the remote sensing techniques, geographic information system (GIS), algorithms for spatial data modeling, geo-statistical tools, and GPS (Global Positioning Systems) receivers. In last two decade remote sensing; observation of the earth surface from distance and GIS; a powerful set of tool for collecting, storing, transforming, analyzing, modeling and displaying spatial data from the real World are become essential tools for the management and the planning of resources. In order to describe actual condition, to detect changes and to find out characteristics and distribution of the soils that one of the most important un-renewable resources, for sustainable use and management, detailed soil surveys are the best and essential way. Used base maps and applied methods can be varied due to available instruments, data types, experienced person, hardware and software. In 1988, DSI (General directorate of state hidraulic works) has been decided to establish irrigation project for the agricultural lands of Manyas Plain. In 1999, due to this project, planning soil survey and mapping works using by cadastral topographic maps 1:5000 scale were started to apply by the GDRS (General directorate of rural service) in order to produce soil, land capability and irrigation suitability classification maps and Storie index maps for the land consolidation and management purposes. In 2000, three Village's detailed soil survey and mapping works were continiued and soil maps were also produced. For this reason, these three villages ( Salur, Börülceağaç and Kızıksa) were selected as a research subject. In this research, our objective was to evaluate the effectiveness and usage probability of Remote sensing and GIS techniques at the stage of storing, creating soil database and analysing spatial and non spatial data from planning soil survey maps and reports for IIIthe soil conservation and management purposes. For this aim, all necessary and integrated data were gathered from existing detailed soil survey maps and reports, topographic map and digital satellite data and stored into the computer by using scanner, digitizer, CD-ROM and keyboard. Then all the stored digital data was converted to the ILWIS and ERDAS image processing and GIS software program format. Image sub-setting, geographic correction, image enhancement, supervised classification, contour digitizing and interpolation, map and table calculation procedures were applied for to produce soil and soil characteristics maps (such as texture, drainage, land capability and Storie index maps), land cover/land use, slope, parcel distance to village center and parcel size distribution maps. Using RS and GIS technologies and integrating DEM, satellite and ancillary data are introdused very powerful tools for setting soil databases from planning soil survey maps and other digital data. The ILWIS and ERDAS software program is absolutely user-friendly and can easily be support necessary procedures for data needs of land management and consolidation applications.