Bursa ili Karacabey ilçesi entansif süt sığırcılığının ekonomik analizi

Abstract

Bir tarım ülkesi özelliğini koruyan ülkemizde, tarımsal üretim açısından kendine yeter ülkeler içinde kabul edilmesine karşın, beslenme açısından özellikle hayvansal protein yönünde bir açık söz konusudur. Dengeli besIenme açısından, hayvansal kaynaklı proteinin karşılanmasında süt önemli bir yere sahiptir. Türkiye'de süt üretim ve tüketimi de istenen düzeye ulaşmamıştır. Süt üretiminin artırılmasında ve sağlıklı bir şekilde üreticiye ulaştırılmasında önemli sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunların tesbiti ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi, işletme seviyesinden başlayarak kapsamlı araştırmalar yapılmasına ihtiyaç göstermektedir. Bu araştırmada, Bursa ili, Karacabey ilçesi süt sığırcılığının ekonomik yapısı incelenmeye çalışılmıştır. Türkiye'de üretilen sütün % 63'ü inek sütüdür. Süt ineği varlığımız Dünya süt ineği sayısının % 2,6'sına yaklaşırken, süt üretimimiz Dünya süt üretiminin ancak % 0,73'ü kadardır. Bunun en önemli nedeni, süt veriminin düşük olması yanında, barınma, bakım ve besleme koşullarının iyi olmaması ve süt ve süt ürünlerinin sağlıklı bir pazar yapısına sahip olmamasıdır. Türkiye'de süt ineği populasyonunu iyileştirme çalışmaları Cumhuriyet devrine (1925 yılına) kadar uzanmakla birlikte istenilen sonuç elde edilememiştir. Bugün süt ineği populasyonunun ancak % 7'si kültür ırkı, %25'i melez ırkı iken % 68 gibi yüksek bir bölünü düşük verimli yerli ırklardan oluşmaktadır. Bursa ili Karacabey ilçesi Türkiye'de entansif süt inekçiliğinin yoğun olarak yapıldığı bölgelerimizden biridir. Bu bölgemizde kültür ırklarının oranı % 39 ve melez hayvanların oranı % 46 gibi Türkiye ortalamasının üzerinde değerlerdir. İnceleme alanı olan Karacabey ilçesinde kültür ırkı % 78,5 gibi yüksek bir değere ulaşmıştır. Geri kalan hayvanların % 18'ini melez ve % 3,5'ini yerli ırklar teşkil etmektedir. Araştırma yöresinde 6 köyde örneğe alınan 25 işletme 1-5, 6-10 ve 10'dan fazla ineğe sahip işletmeler olarak 3 grupta incelenmiştir. Barınma, bakım ve beslenme açısından işletme grupları arasında önemli farklar bulunmaktadır. I. grup işletmelerde ahırlar teknik koşullara uygun olmayan eski kerpiç binalardır. Bu grupta sağım makinası kullanma % 8 gibi düşük bir orandadır. II. ve III. gruplarda ahırlar teknik koşullara daha uygun olup beton yapılardır. Sağım makinası kullanım düzeyi II. grup ta % 80 iken III. grupta bu oran % 100'e yaklaşmaktadır. Her üç grup işletmede de meralardan yararlanma sınırlı düzeydedir. Birinci grup işletmelerde kaba yem kullanımı diğer iki gruba göre daha yüksek bulunmaktadır. İşletmelerde kullanılan kesif yemin % 85 gibi büyük bir bölümü işletme dışından hazır yem olarak sağlanmaktadır. 2. İşletmelerde tüm işletmeler ortalaması olarak yaklaşık 8 (7,92) süt ineği bulunmaktadır. İnek başına düşen toplam süt üretim masrafları büyüklük gruplarına göre 3 018 470, 3 120 540 ve 3 216 160 TL arasında değişirken işletmeler ortalamasında bu değer 3 120 870 TL'dir. İşletmeler ortalamasında üretim masraflarını % 70,15'ini değişen masraflar, % 29,85'ini sabit masraflar oluşturmaktadır. Toplam üretim masrafları içerisinde önemli masraf kalemIerinin; % 57,70'ini yem masrafları, % 15-65'ini sabit sermayenin faizi, % 9,90'ını daimi işçilik ücretleri, %. 4,60'ını sürü yenileme masrafı, % 3,20' sini ahır amortismanı, % 2,88'ini veteriner masrafı ve % 6,07'sini diğer mas raflar oluşturmaktadır. İncelenen işletmelerde birim süt maliyetleri işletme grupları itibariyle 611,20 TL/1t, 601,30 TL/1t, 584,15 TL/1t iken işletmeler ortalamasında bu değer 589,00 TL/1t olarak hesaplanmıştır. Ortalama 596,80 TL/1t olan süt fiatı dikkate alındığında I. ve II. girip işletmelerin birim süt maliyetlerinin bu fiat üzerinde olduğu dikkat çekmektedir. Diğer yandan bu gruplarda çiftçi eline geçen süt fiatları 590,00, 592,00 TI/1t olarak ortalamanın altında bulunmaktadır. Süt maliyetine etki eden faktörlerin maliyetler ilişkisini saptamak amacıyla; X1 = 863,45 – 7,11 X2 + 0,0003X3 - 0,1639 X4 R2 = 0,6173 (P 0,01) doğrusal regresyon eşitliği tahmin edilmiştir. Burada X1=birim süt maliyeti (TL/1t); X2 = işletmedeki inek sayısı (Baş), X3 = inek başına yem masrafı (TL) ve X4=inek başına süt verimi (1t) dir. Bu ilişki dikkate alındığında inek sayısı ve süt verimi maliyeti olumlu yönde etkilerken, yem masrafları maliyeti artırıcı yönde etki yapmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye süt sığırcılığında olduğu gibi bölge süt inekciliğinin temel sorunları barınma, bakım ve besleme koşullarının yetersizliği, bu olumsuzluklar nedeniyle süt maliyetlerinin yüksek olması, girdi sağlama ve süt pazarlamasında organizasyon ve örgütlenme eksikliği, çiftçinin pazarlık gücünün bulunmaması olarak gözükmektedir. Bu sorunların çözümü için kısaca aşağıdaki öneriler getirilebilir. 1. Süt üretimi Türkiye'de kendi koşulları dikkate alınarak Tarım Politikası içinde gerçekçi politikalara bağlanmalıdır. Üretimi, işlenmesi ve pazarlanması, tüketimi ile bir bütün olarak ele alınmalı ve bunların her birisi ile ilgili sorumlara çözüm getirilmeli, getirilen çözümler de birbirini destekler nitelikte olmalıdır. Bunu yürütecek bir üst kuruluşın kurulması yararlı olacaktır. 2. Elde edilen sütün değerlendirilmesi, üretimde kullanılan girdilerin daha kaliteli ve daha ucuz karşılanması ve aracıların ortadan kaldırılması amacıyla örgütlenme (kooperatifleşme) gerekmektedir. 3. Tohumlama ve gebe düve ithalinde gerekli tedbirler alınmalıdır. 4. Üretimin yıl içinde dengeli bir şekilde dağılması ve elde edilen sütün iyi kaliteli olması da gereklidir. 5. Uygun barınma, bakım ve besleme koşullarının istenilen düzeyde sağlanması gerekmektedir. 6. İşletmede karma yem oluşturmasına gidilmeli ve ucuz yem temini için yem bitkileri tarımını geliştirecek tedbirler alınmalıdır. İştmelerin optimal bir sürü büyüklüğüne ulaşması sağlanmalıdır. 8. Uygulanmakta olan süt teşvik primi devamı sağlanmalı bunun yanında yem destekleme priminin tekrar uygulanması için çalışılmalıdır. 9. Hayvancılık kredileri artırılmalı, faiz oranları düşürülmeli ve geri ödemede kolaylıklar getirilmelidir. 10. Hastalık ve ölümlerin azaltılması için üretici ile hayvan sağlık kuruluşlar el ele vermeli ve bir bütün olarak hastalıktan koruyucu önlemler almalıdırlar. 11. Entansif süt üretiminin, teknik bilgi düzey ve birikimine bağlı olduğu da bir gerçektir. Bu açıdan konuyla ilgili yayım faaliyetleri daha etkin ve verimli şekle getirilmelidir.

Determination of economic structure and related problems of milk production in the Karacabey District was aimed in this study, mainly based on the data collected from 25 sample dairy farms. The share of the high yielding cows in the district has reached 78.5 %, while it was about only 7 % in Turkey. On the farms studied production cost were estimated as 611.20, 601.30, 584.15 TL per liter respectively by herd-size which were analysed in three groups as 1-5, 6-10, 11 and more cows. Feed expenses has the highest share with 57.7 % in the production costs. According to the regression analysis of milk production, it was found that herd-size has a possitive effect on the milk cost.