Makâlât geleneğinde İmam Eş'arî

Abstract

Makâlât Geleneğinde mam Eş`arû adlı bu çalışma, temelde Ebu'l-Hasen Ali b.smail el-Eş`arû'nin (v. 324/936) Makâlâtu'l- slamiyyûn ve'htilâfu'l-Musallûn adlı eserine odaklanmaktadır. Bu eser tarafsız üslubu, vermiş olduğu bilgilerin güvenilirliği ve ayrıca türüiçerisinde günümüze ulaşan ilk eserlerden biri olması bakımından önemlidir.Çalışmanın ilk bölümü, islam toplumunda zuhur eden itikâdû fırkaları konu edinen makâlât türü eserlerin tanıtımına ayrılmıştır. Bu tanıtım ise, hem müelliflerin bağlı olduğu itikâdû fırkalar hem de eserlerin genel özellikleri dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Bubölüm, Eş`arû'nin eserinin söz konusu gelenek içerisindeki yeri ve önemini tespit için bir karşılaştırma fırsatı sunmasından dolayı dikkate değerdir.Çalışmanın asıl konusunu teşkil eden ikinci bölüm ise, Eş`arû'nin eserine tahsis edilmiştir. Bu bölümde öncelikle, Eş`arû'nin, bu türde yazılmış olmasına rağmen günümüze ulaşmayan diğer eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra, Makâlât'ın hem genel özellikleri hem de spesifik özellikleri ayrı ayrı ele alınıp incelenmiştir. Bunun yanı sıra, eserle ilgili tartışmalı birtakım konular ele alınmış ve tespitler yapılmıştır. Son olarak, Eş`arû'nin söz konusu eserinin daha sonra gelenek içerisinde ortaya konulan makâlât türü eserler üzerindeki etkisi üzerinde durulmuştur.Çalışmada, işlenen konularla ilgili Türkçe, ingilizce ve Arapça eserlere ulaşılmaya veonlardan faydalanılmaya çalışılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışma, islam düşünce tarihindeki önemli bir ismin kendi türü içerisinde kayda değer bir öneme sahip olan bir eserini değişik boyutlarıyla incelemiş olması bakımından oldukça önemlidir.

This work named Imam Ash`ari in Islamic Heresiography focuses essentially onAbul-Hasan Ali b. Isma`il el-Ash`aris work Maqalat al-Islamiyyin wa Ikhtilaf al-Musalli. This book is very important in point of its objective style, reliability of informationthat given in this book, and also being one of the earliest books in its kind.The first part of the work is allocated to presentation of Islamic heresiographicalworks. This presentation is made with consideration of both theological sects their writersbelong to and their general features. This part is precious, because it gives opportunity ofcomparison to ascertain the place and importance of Ash`aris book in Islamic heresiography.The second part that constitutes essential subject of the work is appropriated forAsh`aris book. In this part, firstly it is given information about Ash`aris books in this areathat not reached until now. After, it is investigated Ash`aris Maqalat dealing with both itsgeneral and specific features seperately. It is also discussed some controversial topics aboutMaqalat and made some evaluation. Lastly, it is dwelled on Maqalats influence on laterheresiographic works.In the work, it is tried to profit from Turkish, English, and Arabic sources regardingmentioned topics.Consequently, the work is valuable, because of investigating a work that has anoteworthy importance in Islamic heresiographic literature, and written by a remarkablemuslim scholar in Islamic thought with different dimensions.