Mecmû‘a-i hakkî (inceleme- metin)

Abstract

Çalışmada Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar “E. H. 1790” numarada kayıtlı İsmail Hakkı Bursevî’ye ait 1121 tarihinde ikmâl edilmiş müellif nüshası mecmua, Mecmû‘a-i Hakkî adıyla, çeviriyazıyla günümüz alfabesine aktarılmıştır. Eserin değerlendirilebilmesi için devrin şartları, müellifin hayatı, edebî yönü ve eserleri yapılan pek çok çalışmada genişçe ele alındığından bu çalışmada ana hatlarıyla sunulmuştur. Farklı nesir örnekleri yanında nazım şekilleri ve türleri bakımından oldukça zengin bir muhtevaya sahip Mecmû‘a-i Hakkî’nin dış ve iç yapısı incelenmiş, mecmualar içindeki yeri tayin edilmeye çalışılmıştır. Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP) doğrultusunda mecmuanın şekil ve muhteva hususiyetleri MESTAP tablolarına sistemli şekilde aktarılmıştır. Bursevî’nin bazı zatlara ithaf ettiği sayısı on dördü bulan tuhfeleri gibi, bu mecmuanın da “Seyyid Abdürrahim Tayyib Çelebi” adında bir zata ithaf edilen “tuhfe” tarzında bir eser olduğu kanaatindeyiz. Mecmuadaki pek çok metnin yanında tarih manzumeleri, dinî hayata dair yer, zaman ve kişilerle ilgili şiirler devrin sosyo-kültürel hayatı ve müellifin bakış açısı hakkında somut ipuçları sunmaktadır. Yine mecmuada Bursevî’nin bazı hat çalışmalarıyla beraber meşhur Mi‘râciye adlı eserinin de bir nüshası bulunmaktadır. Mecmuadaki sarf ve nahive dair risâle sayılabilecek uzun bir bölüm, müellifin dilbilimi çalışmalarına ışık tutan bir sözlük niteliğindedir. Hepsinden önemlisi her bir edebî eserin incelenmesinin edebiyat tarihimizde mühim bir boşluğu dolduracağı muhakkaktır.

In this study, author’s copy of the majmua (manuscript with mixed content) titled Mecmû’a-i Hakkî by İsmail Hakkı Bursevî, completed in 1121 and registered with the number “E.H 1790” at Topkapı Palace Museum Library Turkish Manuscripts, has been transcribed into contemporary alphabet through transcription. In order to evaluate the work, the conditions of the period, the life of the author, his literary aspect and his works have been outlined by drawing on many previous studies. External and internal structure of Mecmû’a-i Hakkî, which has a rich content in terms of different prose examples and verse forms and genres, has been examined to determine its importance among the other majmuas of the period. In line with the Systematic Classification of Majmuas Project (MESTAP), the shape and content properties of the majmua have been transferred to the MESTAP tables systematically. Like the fourteen tuhfas (inscripted literary work) Bursevî dedicated to some people, we believe that this majmua was also written in the tuhfa style dedicated to a person named “Seyyid Abdürrahim Tayyib Çelebi”. In addition to many texts in the majmua, historical poems and poems about place, time and people concerned with religious life present concrete clues about the socio-cultural life of the age and the author’s point of view. Moreover, the majmua contains some of Bursevî’s calligraphy works as well as a copy of his famous work Mi’râciye. A long section of the grammar and syntax in the majmua is like a dictionary that sheds light on the linguistic studies of the author. Above all, we are sure that the examination of each literary work will fill an important gap in our history of literature.