Toplumsal cinsiyet tutumları bağlamında aile içi sorumluluk paylaşımı: Yükseköğrenim görmüş çalışan dindar kadınlar ve eşleri örneği

Abstract

Yemek, temizlik çamaşır, bulaşık, ütü, alışveriş, tamirat, çocuk bakımı, çocukla oyun oynama, çocuğu okula bırakma, okuldan alma, misafir ağırlama, akraba-arkadaş ilişkilerini dengede tutma gibi içeri ve dışarı alana ait olmak üzere çok geniş bir yelpazeye yayılan aileye ait sorumlulukların kim tarafından ne şekilde düzenlenip yapılacağı, karıkoca çalışan çiftlerin hayatlarının merkezinde yer almaktadır. Literatürde “ikinci vardiya” olarak adlandırılan mesai sonrası kısıtlı vaktin nasıl organize edildiği, eşlerin toplumsal cinsiyet tutumlarını ortaya koymak için oldukça elverişli bir zemin sunmaktadır. Çalışmamızda eşlerin toplumsal cinsiyet etkileşimini ve bunun duygusal boyutu da içeren sonuçlarını anlamaya en uygun olduğu düşünülen 0-6 yaş çocuğa sahip çiftlerle çalışılmıştır. Araştırmamızın örneklem grubunu yükseköğrenim görmüş, karı-koca çalışan, dindar ve 0-6 yaş çocuk sahibi 25 evli çift oluşturmuştur. Hem kadınlarla hem eşleriyle yapılan derinlemesine görüşmelerle, katılımcıların toplumsal cinsiyet inşa sürecinde ailenin, eğitiminin ve dinin etkileri ve bunun aile içi sorumluluk paylaşımına yansımaları anlaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın birinci bölümünde toplumsal cinsiyet ve ev işi kavramlarının kapsam ve içeriğinin kuramsal arka planına ve aile içi sorumluluk paylaşımına ilişkin sosyolojik yaklaşımlara yer verilmiştir. İkinci bölümde Türkiye’nin modernleşme sürecinin köşe taşlarından birisi olan Tanzimat Dönemi’nden günümüze kadar Türk aile yapısı, aile içi ilişkiler, aile içi sorumluluk paylaşımı ve kadının statüsünde meydana gelen değişimler ortaya konmaya çalışılmıştır. İlk iki bölümle ilişkilendirilerek ele alınmaya çalışılan saha çalışmaları bulguları ise iki bölümde değerlendirilmiştir. Bunlardan ilki olan üçüncü bölümde katılımcıların bugünkü toplumsal cinsiyet tutumlarının oluşmasında merkezî rol oynayan evlilik hayatından önceki aile, eğitim ve eğitim sonrası bekârlık sürecindeki deneyimlerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise katılımcıların şimdiki ailelerinde, eşlerin toplumsal cinsiyet etkileşimleri ve aile içi sorumluluk paylaşımın nasıl organize edildiği üzerinde durulmuştur. Aynı zamanda bu bölümde hamilelik, birinci çocuğun, ikinci çocuğun doğumu gibi aile döngüsünün çeşitli aşamalarında işbölümünün nasıl yeniden düzenlendiği ve sorumluluk paylaşımını etkileyen zaman-uygunluk, kaynaklar, tutum ve din gibi faktörlerin etkisi ile işbölümünün duygusal sonuçlarına yer verilmiştir.

Sharing of Domestic Responsibilities in the Context of Gender Attitudes: The Case of Highly Educated-Employed-Religious Women and Their Husbands By whom and how the responsibilities such as cooking, house cleaining, laundry, ironing, shopping, repairing, child care, playing with children, dropping child to the school, picking up from school, hosting guests and keeping relatives-friends relationships in balance will be organized and carried out are at the heart of the lives of couples working together. The concept called “second shift” in the VIIamilya re, meaning how the post-working limited time is organized, provides a favorable basis for revealing the gender attitudes of the couples. In this work, couples, with 0-6 years of aged children, who were thought to be most appropriate to understand the gender interaction of the couples and their consequences including the emotional dimension have been studied. The sample group consists of 25 married couples who had higher education, husband and wife working, religious and 0-6 years old children. Through in-depth interviews with both women and their spouses, the effects of family, education and religion on the gender-building process of the participants and their impact on the sharing of responsibility within the family were tried to be understood. In the first part of our study, sociological approaches towards the theoretical background of the scope and content of the concepts of gender and housework regarding sharing of responsibility within the VIIamilya re given. The second part, which is one of the cornerstones of Turkey’s modernization process until today the Tanzimat Period Turkish family structure, family relations, family responsibility sharing and the status of women have been tried to reveal changes occurring. Field research findings are evalutated in two parts by linking with first two chapters. Firstly, in the third chapter, experiences of the family, education and premarriage process before marriage life which have central role in construction of current gender attitudes will be given. In the fourth part, gender interactions of spouses in the current families of the participants and how the sharing of responsibility in the VIIamilya re organized are emphasized. This chapter also includes how the division of labor is rearranged at various stages of the family cycle, such as pregnancy, the birth of the first VIII child and the birth of the second child, and the emotional consequences of the division of labor, as well as the influence of factors such as time-availability, resources, attitudes and religion that affect responsibility sharing.