Çeşitler arası melezlemelerle buğdayda agronomik karekterlerce üstün kombinasyonların saptanması ve geliştirilmesi

Abstract

Güney Marmara ve benzer iklime sahip bölgeler için verimli ve kaliteli buğday çeşitlerini geliştirmek amacıyla ekmeklik ve makarnalık buğday hat ve çeşitlerinde değişik melezleme kombinasyonları gerçekleştirilmiştir. F generasyonuna kadar 5 seçilen bitki hatları arasında verimli ve kalite değerleri yüksek olan 18 ekmeklik ve 15 makarnalık buğday hattı F generasyonunda, 6 Bursa ve Eskişehir ekolojik koşullarında olmak üzere iki lokasyon- lu ve üç yinelemeli önverim denemelerine alınmıştır. Yeni kombinasyonların bir bölümü hem açılma gösteren kuşaklarda hem de önverim denemelerinde verim ve belirli kalite kriterleri bakımından atalarının ve kontrol çeşitlerinin performansları düzeyinde olmuş, kimi hatlar da bunları geçmiştir. M önverim denemelerinde hatların Eskişehir ekolojik koşullarına tepkileri, makarnalık ve ekmeklik buğdaylarda farklı olmuştur. Bursa yetiştirme koşullarında ekmeklik buğdaylarda önverim denemesine alınan 18 bitki hattından yedisi, en yüksek verime sahip olan ata çeşiti olan Momtchill'i; iki bitki hattı, en verimli kontrol çeşiti olan Saraybosna ' yi geçebilmiştir. Eskişehir koşullarında yetiştirilen ekmeklik buğday hatlarının yedisi, en verimli kontrol çeşit olan Atay'ı geçebilmelerine karşın, en yüksek verime sahip olan Kate-A-I çeşitini hiçbir bitki hattı geçememiştir" Makarnalık buğdaylarda ise kimi bitki hatları, hem Bursa hem Eskişehir ekolojik koşullarında tüm kontrol ve ata çeşitlerini geçebilmiştir. Elde edilen bulgular kimi bitki hatlarının, bölge için geliştirilen çeşit adayları olabileceği umudunu doğurmuştur.

Different crossing combinations have been conducted in common wheat and durum wheat lines and cultivars to improve wheat cultivars, which are high in yield and quality, for The Southern Marmara Region and the regions that have similar climates. Until the F5-generation was reached, 18 common wheat and 15 durum wheat lines, with high yield and quality, were selected. Then, in the F6-generation, they were taken to preliminary yield trials with 3 replicates in two locations, i.e., in Bursa and Eskişehir ecological environments. Both in different generations and in the preliminary yield trials, yield and certain quality criteria of some new combinations were at the levels of their parents and control cultivars, however, a few lines were superior to their performances. In the preliminary yield trials, responses of common and durum wheat lines were different in Eskişehir ecological environments. In common wheats grown in Bursa environment, 7 out of 18 lines, which were taken to preliminary yield trials, were superior to MctchiU (TŞ). the parent c.itivar with the highest yie!*^ and also two lines were superior to Saraybosna \Ch-&)? t the control cultivar with the highest yield-*. Although 7 common wheat lines grown in Eskişehir environment were superior to Atay, which was the control cultivar with the highest yield, no wheat lines were superior to cv. Kate-A-I. However, some durum wheat lines grown both in Bursa and Eskişehir environments were superior to all the control and parent cultivars. The results of the study showed that some wheat lines could be the improved cultivar candidates for the region.