Isparta ve yöresinde yetiştirilen güllerin (Rosa damescana Milb)'nın bazı özelliklerinin saptanması üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışma Mart-Haziran 1991 döneminde İsparta ili Keçiborlu ilçesine bağlı Tepecik ve Senir (Erkenci), merkeze bağlı Deregümü ve Yakaören (Orta), yine Keçiborlu ilçesine bağlı Gülköy ve Kavak (Geççi) köylerinde yağ gülü (Rosa damescana Mili.) üzerinde yapılmıştır. Bu amaçla her köyden ikişer adet üretici bahçesi seçilmiştir. Her üretici bahçesindede yirmi adet bitki seçimi yapılarak seçilen bu bitkiler ile birlikte bahçe genelinde fenolojik gözlemler yapılmıştır. Bu gözlemlerde yağ gülü'nde ilk yapraklanma, tam yapraklanma, ilk gonca devresi ve hasat başlangıç tarihleri saptanmıştır. Bunların yanında bu alanda mevcut olan sorunlar da araştırılarak bunlara çözüm yolları önerilmiştir. Gözlem bahçelerinden ilk yapraklanmanın en erken Tepecik'te (13-14-Mart), en geç ise Gülköy ve Kavak'ta (22-Nisan) başladığı görülmüştür. ilk yapraklanma Senir'de (16-17-Mart), Dergümü'nde (21-Mart), Yakaören’de ise (25-Mart) tarihinde başlamıştır. Tam yapraklanma tarihlerine; Tepecik'te 3-Nisan, Senir'deki gözlem bahçelerinde 11-15-Nisan, Deregümü'nde 19-Nisan, Yakaören’de 24-Nisan, Gülköy ve Kavak'ta 13-Mayıs olarak saptanmıştır. ilk gonca görünümü Tepecik'teki gözlem bahçelerinde 12-Nisan’da olurken, hu tarih.Senir’de 15—20—Nisan, Deregümü'nde 24-Nisan, Yakaören’de 2-Mayıs, Gülköy ve Kavak'taki gözlem bahçelerinde 18-Mayıs olarak bulunmuştur. Haşatın gözlem bahçelerinden en erken olarak Tepecik'te (7-Mayıs), en geç ise Gülköy ve Kavak'ta (16-17-Haziran) başladığı görülmüştür. Deregümü'nde ilk hasatlar 19-21-Mayıs, Yakaören'de 29-Mayıs, Senir'de ise 10-13-Mayıs Tarihlerinde yapılmıştır. Yapılan gözlemler esnasında haşatın zamanında yapılmadığı gibi, güllerin uygun olmayan şekilde taşınarak muhafaza edildikleride görülmektedir. Bunun sonucu olarak elde edilen yağ kaliteside düşük olmaktadır. özellikle son yıllarda Türk gülyağlarmda çok düşük bir ihracat ve artan stoklama ile birlikte bölgede gülcülüğün önemini yitirmekte olduğu görülmektedir. Temel olarak, incelemeler sonucunda bölgede gülcülüğün yeniden canlanması için dikkate alınması gereken konular aşağıda özetlenmiştir. 1. Mevcut bahçelerde verim ve kalitenin arttırılması yolunda çalışmalar yapılmalıdır. 2. Güllerde hastalık ve zararlılarla mücadeleye gereken önem verilmelidir. 3. Hasatları geç saatlerde yapılan güllerde verim ve kalite kayıpları meydana gelmektedir. Üreticilerin bu konuda bilinçlendirilerek haşatın en uygun zamanda yapılması sağlanmalıdır. 4. Hasat edilen güller fabrikaya uygun taşıma yöntemleriyle en kısa zamanda getirilmelidir. 5. Gülyağı temininden sonra dışarıya atılan posaların değerlendirilmesine çalışılmalıdır. 6. Köylü tipi gülyağı üretimi önlenerek köylü üreticilere bu konuda gerekli yardımlar yapılmalıdır. 7. Elde kalan gülyağı ile yeni gülyagınm karıştırılmaması için uzmanlarca sık sık kontroller yapılmalıdır. 3. Konkretin düşük fiatla ihraç -edilmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır. 9. Gülyağı pazarlamasında aracılar yerine doğrudan doğruya pazarlara girme yolları araştırılmalıdır. 10. Parfüm sanayinin ülkemizdede kurulabilmesi için gerekli araştırma ve çalışmalar yapılmalıdır. 11. Gülyağlarımızm dış pazarlarda tanınması konusunda daha itinalı çalışılmalıdır. 12. Türkiye’nin en büyük gülyağı üreticisi olan Gülbirlik, üreticiye olan borcunu ödeyebilmek için elindeki gülyağını ucuza satmaktadır. Devletin bu konuya bir çözüm getirmesi ve bu birliğe yardım etmesi gerekmektedir. 13. Tüketimi sınırlı olan gülyağı ve kcnkrat üretiminde büyük bir enflasyon yaşanmaktadır. Bu nedenle üretimin ayarlanması yolunda çarelerin düşünülmesi gerekmektedir. 14. Gülcülüğün garanti altına alınması için devlet gülyağı pazarlamasına önemle eğilmelidir.

This study was conducted during March-June 1991 period in Tepecik and Senir villages (early) of Keçiborlu county of İsparta province, Deregümü and Yakaören villages (moderately early) of İsparta çenter and Gülköy and Kavak villages (late) of Keçiborlu county on damask-rose CRosaı damescana Mill.)with this purpose, 2 grower gardens were selected from each village, and 20 plants each were selected from each grower garden and phenological observations were conducted with these plants in . gardens general. In these observations, the first foliage, full foliage, first-bud stage and harvest beginning dates were determined. Nearby, the problems in this area were investigated and Solutions to them were proposed. The first foliage in the observation gardens was seen to begin the earliest in Tepecik (13-14 March) and the latest in Gülköy and Kavak (22 April). In Senir the first foliage began on 16-17 March, in Deregümü on 21 March and in Yakaören on 25 March. Full foliage dates were determined as 8 April in Tepecik, 11-15 April in Senir , 24 April in Yakaören, 13 May in Kavak. First bud appearance was found as 12 April in the observation gardens in Tepecik where as it was 15-20 April in Senir, 24 April in Deregümü, 2 May in Yakaören, 18 may in Gülköy and Kavak. The harvest was seen to begin earliest in Tepecik (7 May) and the latest in Gülköy and Kavak (16-17 June). The first harvests in Deregümü were done on 19-21 May, in yakaören on 29 May, in Senir on 10-13 May. During the observations, it was seen that the harvest was not done on time and the roses were transported and stored in unsuitable ways . As a result, the guality of oil obtained is low. It was observed that the rose growing in the region has been losing its importance through a decline in the exportation and on increase in the stocks, especially in recent years. As a result of investigations, the subjects to be taken into consideration in order to iır.prove the rose groving in the region are basically summarized as follows: 1. Studies should be conducted in order to improve the yield and guality in the gardens. 2. importance should be given to combat with the rose diseases and pests. 3. Yield and guality losses occur with the roses harvested in late hours of the day. The growers should be demonstrated about this fact in order to provide them to do the harvest at the optimum time. 4. The harvested roses should be brought to the factory in the shortest time using suitable transport methods. 5. The waste parts discarded after rose oil extraction must be evaluated. 6. In order to avoid the "villager type" rose oil production, necessary assistance should be provided to villager growers.