İşitsel, koku uyaranlarının ve insan temasının barınak köpeklerinin stres seviyeleri üzerine etkilerinin araştırılması

Abstract

Barınaklar; köpekler için sosyal izolasyon ve çevre değişikliği nedeni ile oldukça stresli ortamlardır. Hayvanlar, çeşitli nedenlerle uzun ya da kısa süreli strese maruz kalmaktadır. Stres, sağlık ve yaşam sürelerine etki etmektedir. Stresi değerlendirmek için endokrinolojik stres belirteçleri faydalıdır. Bu belirteçlerin salyadan incelenmesi, invaziv olmaması açısından kullanışlıdır. Stres, köpeklerde salya kortizol düzeyine bakılarak saptanabilir. Stresin azaltılması için barınaklarda çevresel zenginleştirme yöntemleri kullanılmaktadır. İşitsel uyaranların stres üzerine etkili olduğu hakkında bilgiler bulunmakla birlikte, koku uyaranı ve insan teması ile karşılaştırılması hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çalışmanın amacı, barınağa yeni kabul edilen köpeklerde stres düzeylerini belirlemek için salyadan kortizol düzeylerini tespit etmek ve bu köpeklerde işitsel, koku uyaranları ve insan temasının strese olan etkilerini araştırmaktır. Bu amaçla, Bursa Osmangazi Belediyesi Sahipsiz Hayvanlar Doğal Yaşam ve Tedavi Merkezi'ne yeni kabul edilen 1 yaşından büyük, farklı ırk ve cinsiyetten 40 köpek çalışmaya alınmıştır. Köpekler, günde 1 saat gözlemlenmiş ve davranış analizleri yapılmıştır. İşitsel, koku uyaranı, insan teması ve kontrol grubu olmak üzere 4 gruba ayrılmış ve köpeklerin salyalarından 0., 2., 4. ve 9. günlerde kortizol düzeyleri tespit edilmiştir. Çalışma sonunda, tüm gruplarda 0. ve 9. günler arasında (işitsel hariç) kortizol düzeyinde belirgin azalma saptanmasına rağmen, gruplar arasında bir farklılığa rastlanmamıştır. Sonuç olarak, stresin ölçülmesinde kortizolün geçerli bir parametre olduğu bulunmuştur. Stresi azaltmak için kullanılan koku, işitsel uyaranın ve insan temasının etkili olduğu, ancak benzer etkinin kontrol grubunda da görüldüğü saptanmıştır. Kullanılan yöntemlerin stresi 2. günden itibaren azaltmaya başladığı saptanmıştır. Grupların arasında bir fark bulunmaması göz önüne alındığında işitsel, koku uyaranlarının ve temasın birbirine üstünlüğü tespit edilememiştir.

Animal shelters are an extremely stressful environment for a dog, most specifically due to social isolation and novel surroundings. Stray dogs are kenneled, either short term or long term, for a variety of reasons. Stress in animals have effects on health and life span. Endocrinological stress markers are useful for objectively evaluating stress. Their presence in saliva samples can be assayed, and the collection of saliva is a noninvasive, relatively nonstressful, and therefore highly convenient sampling method. Stress can be determined with salivary cortisol concentration in dogs. It is thought that stress could be determined by measuring levels of these parametres in saliva. Environmental enrichment methods are used in shelters to reduce stress. Although there are data about auditory stimulants to reduce stress, studies are not adequate about comparation of olfactory and human interaction's effectiveness. The aim of this thesis was to determine the concentration of salivary cortisol of dogs which had been recently presented to the animal shelter and evaluation of the effect of auditory, olfactory and human interactions on stress in these dogs. For this aim, forty dogs, >one year-old, mix breeds and of both genders from Osmangazi Municipality Stray Animal Natural Life and Treatment Center, were included to the study. Dogs were observed daily for an hour and behavior analysis were done. Dogs were divided into four group as; auditory, olfactory, human interaction and control group, and concentration of cortisol determined on 0., 2., 4. and 9. days from each dogs' saliva from these groups. Significant decrease was observed when cortisol levels on day 0 and day 9 were compared, however but the difference among the groups was not significant on any day. As a conclusion cortisol was found as a useful marker of stress. Auditory and olfactory enrichment and human interaction decreased stress, however a similar effect was also observed in the conrol group. It was found that methods which used started to reduce the stress from day 2. Lack of any difference among the groups suggested that auditory, olfactory stimulations or human contact enrichment did not have superiority on any other.