Adi fiğ (Vicia sativa L.) emir çeşidinde bitki sıklığının verim ve verim komponentlerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, farklı ekim zamanlarında farklı ekim sıklıklarının verim ve verim komponentlerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmalar, Uludağ Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme alanlarında 1991-1993 yılları arasında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme deseninde, 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırma, Emir adi fiğ (Vicia sativa L.) çeşidi ile 6 ekim sıklığı (50, 100, 150, 200, 250 ve 300 tohum/m2 ) ve 2 ekim zamanı (Kışlık ve Yazlık) faktörlerinde ele alınmıştır. Araştırmamızda elde edilen sonuçlar aşağıda olduğu gibi özetlenebilir. MORFOLOJİK ÖZELLİKLER M2 'de Çıkan Bitki Sayısı: ekim sıklığı arttıkça m2 'de çıkan bitki sayısı da artmıştır. En fazla bitki sayısı 300 tohum/m2 'de elde edilmiştir. Ekim zamanı m2 'de çıkan bitki sayısını etkilememiştir (şekil-1). Bitki Boyu: Ekim sıklığı arttıkça bitki boyuda artmıştır. Bitki boyu değerleri kışlıklarda 250 ve 300 tohum/m2 sıklıklarında en yüksek görülmüş; yazlıklarda ise değişmemiştir. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek bitki boyu değerleri vermişlerdir (şekil-2).Ana Dal Sayısı: Ekim sıklığı arttıkça ana dal sayısı azalmıştır. En yüksek anadal sayısı 50 ve 100 tohum/m2 sıklıklarında gözlenmiştir. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek ana dal sayısı vermişlerdir (şekil-3). -Yaprakcık Eni: Ekim sıklığı arttıkça yaprakcık eni değerleri pek fazla değişmemiş, sadece 300 tohum/m2 'de çok az düşmüş¬ tür. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek yaprakcık eni değerleri vermişlerdir (şekil-4). -Yaprakcık Boyu: Ekim sıklığı arttıkça yaprakcık boyu değerleri pek fazla değişmemiş, sadece 150 tohum/m2 ’den sonraki sıklıklarda çok az düşmüştür. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek yaprakcık eni değerleri vermişlerdir (şekil-5). Bitkide Bakla Sayısı: Ekim sıklıkları arttıkça bitkide bakla sayısı azalmıştır. En fazla bakla sayısı 50 tohum/m2 sıklığında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek bakla vermiştir (şekil-6). Baklada Tohum Sayısı: Baklada tohum sayısı üzerine ekim sıklıkları faktörü etki etmemiştir. Ancak kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek baklada tohum sayısı vermişlerdir(şekil-7). -M2 'de Oluşan Bakla Sayısı: Ekim sıklırı m2 ’de oluş bakla sayısını artırmıştır. M2 'de oluşan bakla sayısı en fazla 250-300 tohum/m2 sıklıklarında elde edilmiştir (şekil-8). -M2 'de Oluşan Tohum Sayısı: Ekim sıklırı arttıkça m 2 'de oluşan tohum sayısı da artmıştır. M 2 'de oluşan tohum sayısı en fazla 250-300 tohum/m2 sıklıklarında elde edilmiştir (şekil-9). AGRONOMİK (Tarımsal) ÖZELLİKLER -Yeşil Ot Verimi: Ekim sıklıkları arttıkça yeşil ot verimi de artmıştır. En yüksek yeşil ot verimleri 300 tohum/m2 sıklıklarında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek yeşil ot. verimi vermişlerdir (şekil-10) Kuru Madde Verimi: Ekim sıklığı arttıkça kuru madde verimi de artmıştır. En yüksek kuru madde verimleri 250-300 tohum/m2 sıklıklarında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek kuru madde verimi vermişlerdir (şekil-11). Tohum Verimi: Ekim sıklığı arttıkça tohum verimi de artmış, ideal tohum verimi 250-300 tohum/m2 sıklıklarında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek tohum verimi vermişlerdir (şekil-12). 1000 Tane Ağırlığı: Ekim sıklığı arttıkça 1000 tane ağırlıkları azalmıştır. En yüksek 1000 tane ağırlıkları 50-150 tohum/ m2 sıklıklarında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek 1000 tane ağırlıkları vermişlerdir (şekil-13). -Kuru Maddede Hamprotein Oranları: Ekim sıklığı faktörü kuru maddede hamprotein oranı üzerine pek fazla etki etmemiştir. Ancak yazlık ekimler kışlık ekimlerden daha yüksek kuru maddede hamprotein oranı vermişlerdir (çizelge-29). Kuru Maddede Hamprotein Verimleri: Ekim sıklığı arttıkça kuru maddede hamprotein verimleri de artmış, ideal kuru madde hamprotein verimleri 250 ve 300 tohum/m2 sıklılarında alınmıştır. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek kuru maddede hamprotein verimleri vermişlerdir (şekil-14). Tohumda Hamprotein Oranları: Ekim sıklığı faktörü tohum hamprotein oranları üzerine pek fazla etki etmemiştir. Ancak yazlık ekimler kışlık ekimlerden daha yüksek kuru maddede ham protein oranları vermişlerdir (çizelge-32).Tohumda Hamprotein Verimleri: Ekim sıklığı arttıkça tohum hamprotein verimleri sadece kışlık ekimlerde 250 tohum/m2 ’den sonraki sıklıklarda artmış, yazlıklarda pek fazla değişmemiştir. Ayrıca kışlık ekimler yazlık ekimlerden daha yüksek tohum hamprotein verimleri vermişlerdir (şekil-15). İKİLİ İLİŞKİLER Yeşil ot, kuru madde, kuru maddede hamprotein, tohum ve tohumda hamprotein verimleri ile m2 'de çıkan bitki sayısı, bitki boyu, yaprakcık eni, yaprakcık boyu, bitkide bakla sayısı, 1000 tane ağırlığı arasındaki ilişkiler pozitif ve önemli bulunmuştur. Ayrıca verim ile ilgili özelliklerin de kendi aralarında pozitif ve önemli olduğu görülmüştür (çizelge-35).

This study was carried out to investigate the effects of winter and spring sowings and six plant densities on hay and seed yield and yield components at Emir (20-1) variety of common vetch under Bursa ecological conditions in 1991-1993. Stuties were done at the Agricultural Research and Applying Center of Uludağ University. According to the results obtained from this research, winter sowings significantly yielded more than spring sowings in respect of both morfological and agronomic characters such as green forage, dry matter and seed yields. The highest green forage and dry matter yields were obtained at 300 seeds/m2 density, although the highest seed yield was obtained at 250-300 seeds/m2 in winter sowings. As a result; to obtain more green forage and dry matter yields from Emir (20-1) variety of common vetch under research conditions, we remommend that it could be sown in winter with 300 pure and alive seeds/m2 density or 20.0 kg/da sowing rate.