Farklı domates çeşitlerinde domates pas akarı [Aculops iycopersici (Massee)]'nın popülasyon gelişimi ve zararı üzerine araştırmalar

Abstract

Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae) Bursa İlinde domates bitkisinin ana zararlılarından birisidir. Zararlının yüksek popülasyonları genellikle domatesin meyve olgunlaşma ve hasat döneminde meydana geldiği için bu akarı kimyasal mücadeleyle kontrol altına almak oldukça zordur. Bu çalışmada Dora, Etna, Grande, H2274, Jana ve M1103 domates çeşitleri üzerinde kontrollü ve doğal koşullarda A. lycopersici'nin popülasyon gelişimine çeşitsel farklılıkların etkisi değerlendirilmiştir. Ayrıca, farklı domates çeşitlerindeki trikom tipleri ve yoğunluklarının akarın popülasyon gelişimi üzerine olan etkileri de incelenmiştir. Buna ek olarak, bu çalışmada akarın farklı domates çeşitleri üzerindeki zarar oranı da belirlenmeye çalışılmıştır. Doğal koşullarda, akar popülasyonun gelişmesi üzerine bazı biyotik (bitki trikom yoğunluğu ve predatörler) ve abiyotik (klimatik faktörler örneğin; sıcaklık, nem, yağış) etkiler 2014-2015 yıllarında bir organik domates arazisinde tespit edilmiştir. Çalışma, diğer domates çeşitleri ile karşılaştırıldığında sırık domates çeşidi olan Jana'da istatistiki anlamda önemli düzeyde A. lycopersici popülasyon düzeyi olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan, Grande ve H2274 çeşitlerinde çok düşük akar popülasyonları saptanmıştır. Fakat diğer çeşitler üzerindeki akar zarar oranı ile karşılaştırıldığında Jana çeşidi toleransının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Laboratuvar çalışmalarına benzer şekilde, arazi çalışmalarında Jana çeşidindeki akar popülasyon düzeyi diğer çeşitlerle karşılaştırıldığında en yüksek bulunurken, Grande ve H2274 çeşitlerinde düşük olmuştur. Bununla birlikte, muhtemelen Jana çeşidindeki yüksek keseli trikom yoğunluğu yüzünden predatör akar yoğunlukları özellikle Tydeus kochi Oudemans çok düşük seviyede bulunmuştur. Phytoseiidae ve Iolinidae'ye ait bazı predatör akar çeşitleri bulunmasına rağmen, muhtemelen yoğun keseli ve kesesiz trikomlardan dolayı popülasyonlarının bütün domates çeşitlerinde çok düşük olduğu bulunmuştur. Akar popülasyonu domates arazisinde ~25°C ortalama sıcaklık ve % 50-60 ortalama nispi nem gözlendiğinde, ağustos ve eylül ayları ortasında en yüksek seviyeye ulaşmıştır.

Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae) is one of the main pests of tomato plant in Bursa. Chemical control of the mite is relatively difficult because of the high population density of the mite at ripening of tomato fruit and harvesting period. In this study, the effects of varietal differences on population development of A. lycopersici were evaluated on different tomato varieties, namely Dora, Etna, Grande, H2274, Jana and M1103 at controlled and natural conditions. The effect of plant trichomes types and their densities which are a variety of adaptive processes against to herbivores, on the mite's population development. In addition, the present study was to determine the relationships between the damages of the mites on different tomato variety. In natural conditions, the effects on some biotic (plant tricome density and predators) and abiotic (climatic factors i.e. temperature, humidity, rainfall) on population development of the mite were detected in an organic tomato field during 2014-2015. The study showed that A. lycopersici population level on this variety was significantly higher in a stake tomato variety, Jana, compared with that on other tomato varieties. On the other hand, the mite density on Grande and H2274 varieties was less than other varieties. But, the tolerance of Jana was found higher compared the damage level of mites on other variety. Similar to laboratory studies, the mite's population level on Jana variety was found very high compared other varieties, while that on Grande and H2274 varieties was determine very less in the field studies. However, the predator mite densities, especially Tydeus kochi Oudemans, was very low in Jana variety probably due to the high glandular trichome of the variety. Although it was found some predator mite species belong to Phytoseiidae and Iolinidae, their population occurred very low in all tomato varieties probably due the intense glandular and non-glandular trichomes. The mite's population reached highest during mid-August and mid-September when the conditions with the high mean temperature (~25°C) and middle mean relative humidity (50-60%) were observed in the tomato field.