Doktriner durum ve tarihi gelişim açısından Yahudi ve Hristiyan geleneğinde faiz

Abstract

Yahudi ve Hristiyan geleneklerinin faiz kurumuna karşı tutumunun tarihi süreçte izlediği seyir, bu çalışmanın ana hattını oluşturmaktadır. Kavramsal, doktriner ve tarihsel açıdan yapılan analiz göstermektedir ki beşeri güdüler bu unsura her dönemde farklı bir kimlik kazandırmıştır. İktisadi faaliyetlerde sömürü aracı olma rolünü yüksek oranlarla üstlendiği devrelerde toplumsal yıkımın kaçınılmaz bir parçası olarak faiz, tarih sahnesine çıktığı ilk zamanlardan itibaren çeşitli sınırlandırmaların öznesiyken, genel bir yasaklamanın uygulanabilmesi ancak Kilise tarafından gerçekleştirilebilmiştir. Kutsal Kitap aracılığıyla koyulmuş yasağı sarsacak ilk öğreti ise 'Aziz' Thomas Aquinas tarafından ortaya atılmıştır. Thomas'ın fikirleri Luther, Calvin gibi isimler aracılığıyla çağın getirdiği yeniliklerin etkisiyle öylesine geliştirilmiştir ki, ilerleyen süreçte faizin meşruiyetine yönelik fikirler çığ gibi büyümüştür. Aynı zamanda aydınlanma, Kanon kurallarının silikleşmesinde en etkili gelişmelerden bir diğeridir. Öne çıkardığı bireyci ve rasyonel akım, kişisel çıkarları destekleyen her türlü işlemde olduğu gibi yasaktan daha baskın gelmiş, kapitalizmin gelişmesi de bu fikrin hakimiyetini tamamlamıştır. Artık faiz ahlâkî değil, iktisadi tartışmaların öznesi, sistemin zorunlu değişkenlerinden biri olmuştur. Sonuç itibariyle faiz; rasyonalitenin hakimiyetinde insani dürtüleri de besleyen bir olgu olarak yasallık kazanmıştır.

Main line of this study is consisted by the attitude of the Jewish and Christian traditions against interest institutions throughout the historical process. The conceptual, doctrinal and historical analysis shows that human motives have given to this element a different identity in each period. As an inevitable part of social devastation in every period in which it has played a role as an instrument of exploitation in economical activities, interest has been the subject of various restrictions since the first time it appeared at the historical stage, while a general ban could only be implemented by the Church. The first doctrine that would shake the ban imposed through the Bible was introduced by "Saint" Thomas Aquinas. Thomas's ideas were so developed with the influence of the innovations brought by the era through names such as Luther and Calvin that ideas for the legitimacy of interest grew like an avalanche in the future. At the same time, the enlightenment, was one of the most influential developments in the fading of the canonical rules. Individualist and rational movement that are emphasized, were more dominant than the prohibition as in all sorts of processes that supported personal interests, and the development of capitalism completed the dominance of this idea. Interest is no longer moral, but the subject of economic debates has become one of the mandatory variables of the system. As a result it has gained legitimacy as a phenomenon that nurtures human impulses in the dominance of rationality.