Küreselleşme süreci̇nde kentlerde mekansal, sosyal ve kültürel değişim: Bursa örneği.

Abstract

21. yüzyılda küreselleşme; ekonomiden, siyasetten, kültürel yaşama kadar toplumsal yapının tüm düzlemlerinde meydana gelen değişimleri ifade etmek için kullanılan bir kavram haline gelmiştir. Küreselleşme sürecinin etkilerinin en yoğun gözlemlendiği mekanlar, kentlerdir. Küreselleşme sürecinde kentlerde farklı toplumsal grupların yaşam alanları, birbirlerinden kesin çizgilerle ayrılmaya başlamıştır. Bu durumun iki temel sebebi bulunmaktadır: kentlere yönelen yoğun insan akışına paralel olarak üst – orta gelir gruplarının kent merkezinin olumsuz yaşam koşullarından uzak bir yaşam alanı arayışları ve kentsel mekanın tüketim toplumunun ideolojik yapısına uygun olarak biçimlenmesidir. Küreselleşme sürecinde kent mekanın şekillenmesini etkileyen diğer unsur, kentin tüketim mekanı olarak algılanmasıyla birlikte kentsel makro formda tüketim mekanlarının sayısının artmasıdır. Küreselleşme sürecinde kentlerde, sosyal ve kültürel dönüşüme de rastlanılmaktadır. Kentlerdeki sosyal ve kültürel dönüşüm, tüketim toplumu anlayışı çerçevesinde şekillenmiştir. Tüketim toplumu anlayışının yansımaları; kişilerin birbirleriyle ve kentle ilişkilerinde, kent kültürünün yeniden yapılanmasında, vb. kentsel yaşamın tüm düzlemlerinde gözlemlenebilmektedir. Küreselleşme süreci, Bursa kentinin mekansal, sosyal ve kültürel yapısını da etkilemiştir. Küreselleşme sürecinde, Bursa’da, meydana gelen mekansal değişimin izlenebileceği iki temel oluşum söz konusudur: yerleşim bölgelerinde ortaya çıkan yeni oluşumlar ve tüketim mekanlarındaki yapılanmalar. Bursa’da kent nüfusunun göçlere bağlı olarak hızla artması sonucunda; farklı gelir gruplarının yaşam alanları birbirlerinden ayrılmaya başlamıştır. Böylece Bursa’da farklı toplumsal gruplar arasında mekansal ayrımlaşma belirginlik kazanmıştır. Tüketim toplumu anlayışının yansımaları neticesinde kentsel mekanda sayısı hızla artan alışveriş merkezlerine bağlı olarak, Bursa’nın geleneksel tüketim mekanı olan Kapalıçarşı ve Hanlar Bölgesi cazibesini yitirmiştir. Tüketim toplumu anlayışının yansımaları, hem Bursa’nın kentsel makro formunun şekillenmesini etkilemiştir hem de kentsel yaşamda geçmiş dönemlerden farklı bir sosyal ve kültürel yapılanmayı ortaya çıkarmıştır.

In the 21st century, globalization has become a concept used to express changes seen in all aspects of social structure like from economy to politics, and cultural life. The places where the effects of globalization process are most intensely seen are cities. In the globalization process, living spaces of different social groups have started to separate from each other by distinctive lines in the cities. There are two main reasons for this: people with upper-middle income levels who reside in cities look for a living space away from the negative conditions of the centrum and the urban space is formed suitable for the ideological structure of consumption society. Another element that effects the shaping of urban space in globalization process is that the increase of consumption places in urban macroform with the changing concept of seeing the city as a consumption place. In the globalization process social and cultural transformation in the cities are also encountered. The social and cultural transformation in the cities shapes around the consumption society understanding. The reflections of the consumption society can be observed in; the relationships of people among themselves and with the cities, reconstruction of city culture, etc. in all aspects of urban life. Globalization process also has effected spatial, social and cultural structure of Bursa city. In the globalization process, there are two basic formations where spatial change in Bursa can be seen: new formations in the residential areas and consumption places. In Bursa, as city population increases rapidly as a result of migrations; living spaces of different income levels have started to become separated. As a result, the spatial segregation between different social groups has become distinct in Bursa. As shopping malls in the city increase as a reflection of consumption society understanding, traditional consumption areas of Bursa like Kapalıçarşı and Hanlar Region have lost interest. The reflections of consumption society understanding have both effected the shaping of Bursa’s urban macroform and exposed a social and cultural formation different from the past periods in urban life.