Nasreddin Hoca fıkralarının klasik arap mizahı kaynaklarındaki izdüşümleri üzerine değerlendirmeler

Abstract

Hicri II. yüzyıldan başlayıp X. yüzyıla kadar geçen bir sürede, Müslüman kültür ve medeniyetine mensup unsurlar Doğu’ya ve Batı’ya uzanan geniş bir coğrafyada Arap edebiyatının mizah branşında sayısız hikâye üretmiştir. Bu anlatılar özellikle birbirini izleyen müstensihler ya da derleyiciler tarafından zaman zaman kasıtlı olarak dönüşüme uğratılmıştır. Anadolu havzasında Nasreddin Hoca fıkraları olarak bilinen rivayet külliyatının hatırı sayılır bir bölümünün konu, kurgu ve mizahi vurgu bakımındanArapça orijinli mizahi anlatılarla büyük ölçüde benzeşmesi hatta bazı örneklerde tamamen örtüşmesi bu makalenin yazılmasını gerektirmiştir. Burada değerlendirmeye konu edilen 20 adet örnek fıkra, Arapça eşdeğerleri ile birlikte, Nasreddin Hoca fıkralarının oluşum, gelişim ve dönüşüm süreçleri hakkında bize yeterli bir fikir verebilecek düzeydedir.

During the beginning of the 2nd century of hijra till the 10th century the elements regarding to Muslim culture and civilization had produced a lot of stories in the sphere of Arabian literature humor in a wide geographical area spread from East to West. These narratives have been changed and deformated from time to time by the consecutive followers or compilers. That matter that a huge amount of literal collection about Nasreddin Hodja regarding to its subject, fantastic origin and humorous emphasise had been in accord with Arabic humour (mizah) in some stories, even been resemble each other’s, that all have been a reason of why the present article is written about. The following examples of 20 anecdotes which are analysed here with their Arabic critical of point of view could give enough idea about the processes of formation, progression and transformation of Nasreddin Hodja to our’s.