Sağlıklı kentler için atıl kamusal mekanları dönüştürmek: Kentsel akupunktur yaklaşımı

Abstract

Sağlıklı kent kavramı, dünya üzerindeki yoğun kentleşmeye karşı ortaya çıkmıştır. Bu kavramla, insanların sağlığını ve refahını iyileştirmek için kamusal mekanların tasarımında ve kullanımında katılımlarını sağlamanın ve kamusal mekanların erişimine yatırım yapmanın gerekliliği vurgulanmaktadır. Günümüzde kamusal mekanlar özelleşme, terkedilme, güvensizlik, yok olma gibi birçok sorunla karşı karşıyadır. Bununla birlikte kamusal mekanlar kamusal yaşam için birçok fayda sunarlar. Gerekli, isteğe bağlı veya sosyal açık hava etkinlikleri için bir platform oluştururlar. İnsanların yer duygusuyla ve sembolik anlamla tanışmalarını ve sosyalleşmelerini sağlarlar. Kolektif eylem ve tartışmalar için arenalar yaratırlar. Böylece toplumun işlevsel, sosyal, psikolojik ve ekonomik ihtiyaçlarına hizmet eder, kentsel kimlik ve hafızayı yansıtırlar. Buna ek olarak 2020 yılında ortaya çıkan Covid – 19 salgını sağlıklı kentler ve toplumlar için bugün ve gelecekte kamusal mekânların ne kadar önemli olduğunu daha da vurgulamıştır. Bu nedenle terkedilmiş ve âtıl kalmış kamusal mekanların yeniden canlandırılmaları ve böylece kamusal yaşamı desteklemeleri gerekmektedir. Kamusal mekanları dönüştürme stratejilerinden biri de Çin tıbbından ilham alan kentsel akupunkturdur. Kentsel akupunkturun öncülerine göre, artık kamusal mekânı dönüştürmek için büyük ölçekli projelere ihtiyaç yoktur, daha küçük, daha az maliyetli ve hızlı müdahaleler gerekmektedir. Birçok kentte daha az bütçe ve daha fazla vatandaş katılımı ile kamusal mekanlarda kalıcı ve etkili sonuçlar almak mümkündür. Bu tez çalışması, kentsel akupunkturun temel ilkelerini tanımlamayı ve örnekler üzerinden Türkiye’deki âtıl kamusal mekanları dönüştürmek için kentsel akupunktur önerileri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın metodolojisi, kentsel akupunktur ile ilgili literatür taramasına, 10 uluslararası, 5 ulusal kentsel akupunktur müdahalesinin analiz edilmesine ve bu projelerin tasarımcılarıyla yapılan çevrimiçi görüşmelere ve e-posta yolu ile cevaplanmış görüşme sorularına dayanmaktadır. Sonuç olarak, tez çalışması Türkiye’deki âtıl kamusal mekanları dönüştürmek için yenilikçi ve işbirlikçi bir strateji olarak kentsel akupunkturdan faydalanılabileceğini ortaya koymaktadır.

The concept of healthy city has emerged against the intense urbanization in the world. With this concept, the necessity to engage people in design and use of public spaces and to invest in accessibility of public spaces is emphasized in order to improve their health and well-being. Today, public spaces are faced with many problems such as privatization, abandonment, insecurity and extinction. However, public spaces offer many benefits for public life. They create a platform for essential, optional or social outdoor activities. They enable people to meet and socialize with a sense of place and symbolic meaning. They create arenas for collective action and discussion. Thus, they serve the functional, social, psychological and economic needs of the society and reflect the urban identity and memory. In addition, the Covid-19 pandemic in 2020, has further emphasized the importance of public spaces for healthy cities and societies for today and future. For this reason, abondened public spaces should be revitalized to support public life. One of the strategies to transform public spaces is urban acupuncture inspired by Chinese medicine. According to the pioneers of urban acupuncture, large-scale projects are no longer needed to transform public space, smaller, less costly and rapid interventions are needed. In many cities, it is possible to get permanent and effective results in public spaces with less budget and more citizen participation. This thesis aims to define the basic principles of urban acupuncture and to develop urban acupuncture proposals to transform abondened public spaces in Turkey through examples. The methodology of the study is based on a literature review on urban acupuncture, an analysis of 10 international and 5 national urban acupuncture interventions, and online interviews with the designers of these projects and interview questions answered via e-mail. In conclusion, the thesis reveals that urban acupuncture can be utilized as an innovative and collaborative strategy to transform abondened public spaces in Turkey.