Osmanlı döneminde geometri öğretimi üzerine

Abstract

Bu yüksek lisans tezinde Hicri 1339 (Miladî 1920) yılında Türkiye Cumhuriyeti Maarif Nezareti (günümüzdeki adıyla Millî Eğitim Bakanlığı) tarafından bastırılmış olan "Mekatib'i İbtidaiyede Hendesenin Usul'ü Tedrisî" isimli 12 sayfalık bir kitapçık üzerinde durulacaktır. Kurtuluş savaşı yıllarında basılan bu kitapta ilkokullarda geometri öğretme yönteminin nasıl olması gerektiği başlıklar hâlinde verilmiştir. Günümüzde “iptidaiye mektebi” yerine ”ilkokul”, “hendese” yerine “geometri” ifadeleri kullanılmaktadır. Toplam iki bölümden oluşan bu kitapçıkta ilkokulda geometrinin hangi yöntemlerle anlatılması gerektiği üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde “Geometrinin eğitim ve öğretim ile ilişkisi”, ikinci bölümde “Geometriyi öğretme yöntemi” üzerinde durulmuştur. Kitapçıkta bahsedilen geometri öğretim yöntemlerinin aradan geçen bir asırdan fazla bir zamandan sonra, günümüzde bile hâlâ geçerliliğini koruyor olması düşündürücüdür. Osmanlıca harflerle yazılmış olan kitapçığın aslının tüm sayfalarının görüntüleri ile okunuşunun günümüzde kullandığımız Latin harfleri ile yazılmış hâli tezin eklerinde verilmiştir. Tezin esas kısmını oluşturan “Bulgular ve Tartışma” bölümünde ise kitapçıkta yer alan konular günümüz Türkçesi ile açıklamalı olarak yer almaktadır.

This MSC thesis will focus on a 12-page booklet called "Mekatib'i İbtidaiyede Hendesenin Usul'ü Tedrisî", which was published by the Ministry of Education of the Republic of Türkiye in Hijri 1339 (1920 Gregorian). How the geometry teaching method in primary schools should be given under the headings. Today, the expressions "primary school" instead of "Mekâtib’i İbtidaiye" and "geometry" instead of "hendese" are used. This booklet, which consists of two parts, focuses on the methods of teaching geometry in primary school. In the first part, "The relationship of geometry with education and training", in the second part, "The method of teaching geometry" is emphasized. It is thought-provoking that the geometry teaching methods mentioned in the booklet are still valid even today, after more than a century. The images of all pages of the original booklet, which was written in Ottoman letters, and the reading of the booklet, written in Latin letters that we use today, are given in the appendices of the thesis. In the fourth part, which constitutes the main part of the thesis, the topics in the booklet are explained in today's Turkish.