Felsefe-sanat ilişkisi bağlamında Erken Alman romantizminin hakikat anlayışı

Abstract

Erken Alman romantizmi Aydınlanma aklının 18. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı krize karşı bir tepki olarak ortaya çıktı. Aydınlanma aklı ahlak, din, devlet gibi insan hayatının dayandığı unsurları kritisizmine tabi tuttu ve felsefi gerekçelendirmelere dayanmayan her bir unsuru yıkma özelliğine sahipti. Bu şekilde dünyanın büyüsünün bozulmasına yol açtı, zira yıkılan unsurların yerine insan hayatını anlamlı kılacak herhangi bir şeyi koyma gücünden de yoksundu. Böylece ardında köksüz, inançsız, hiçbir şeye ve hiçbir yere bağlı olmayan, parçalanmışlığın ve bölünmüşlüğün ortasında bir birey bıraktı. Böyle bir rasyonel akla karşı bir tepki olarak yeşeren erken Alman romantizmi, felsefenin köklerinde yatan hakikat arayışında hem objektif doğayı hem de insan muhatabını konuşturarak bir denge kurmaya çalışır. Dolayısıyla sübjektif akılla objektif akıl arasında bir denge kuran Alman romantizmi, hakikati özne-nesne arasında estetikle arar. Ancak Mutlak olarak ifade edilen hakikat, özne-nesne düalizmine hem içkin hem de aşkın ve bağımsızdır. Felsefi kavrayış Mutlak’ı bilme ve sergileme ihtiyacı karşısında güçsüz olup, Mutlak hakkında ortaya koyacağı her önerme bir karşı önermeyle sürekli yıkılacaktır. Fakat felsefenin sorunlarından biri olmaya devam eden Mutlak’ı sergileme sorununu romantik felsefe, felsefe-sanat ilişkisinde çözmeye çalışır. Romantiklere göre sanat eserleri muğlak bir şekilde de olsa Mutlak’ı sergileme gücüne sahiptir.

Early German romanticism emerged as a response to the crisis of the Enlightenment mind in the second half of the 18th century. The Enlightenment mind subjected the elements on which human life such as morality, religion, and the state depended, to its criticism and had the feature of destroying every element that was not based on philosophical justifications. In this way he disenchanted the world, for he also lacked the power to replace the destroyed elements with anything that would make human life meaningful. Thus, he left behind an individual who was rootless, without faith, attached to nothing and nowhere, in the midst of fragmentation and division. The early German romanticism, which emerged as a reaction against such a rational mind, tries to establish a balance by making both the objective nature and the human interlocutor talk in the search for truth that lies at the roots of philosophy. Therefore, German romanticism, which establishes a balance between the subjective mind and the objective mind, seeks the truth between the subject-object through aesthetics. But the truth expressed as the Absolute is both immanent and transcendent and independent of the subject-object dualism. Philosophical understanding is powerless in the face of the need to know and exhibit the Absolute, and every proposition about the Absolute will be destroyed by a counter-proposition. However, romantic philosophy tries to solve the problem of displaying the Absolute, which continues to be one of the problems of philosophy, in the relationship between philosophy and art. For the Romantics, works of art have the power to display the Absolute, albeit vaguely.