Mistik dindarlarda benlik kontrolu (self-control) ve ahlaki güç

Abstract

Benlik kontrolü kişinin kendi davranışlarına hükmedebilme, dürtülerini engelleyebilme, çeşitli kötü alışkanlıklarından kurtulabilme gücünü ifade etmektedir. Kişinin benlik kontrolünü kuvvetlendirerek, kendinde istemediği olumsuz davranışlardan kurtulabileceği ve bu kontrol mekanizmasının çok çeşitli yollar ile geliştirebileceği ileri sürülmektedir. Benlik kontrolünün geliştirilmesiyle istek ve arzularını kontrol altına alan insanlar ahlaken daha olgun hale gelmektedirler. Mistik dindarlar da amaçlarına ulaşma yolunda kötü huylardan kurtularak ahlaken olgunlaşmayı hedeflemektedirler. Tasavvuf yolunu seçen mistik dindarların da en büyük amaçlarının kötü huylarından kurtulup, nefislerini kontrol altına alarak Allah’a ulaşmak olduğu ifade edilmektedir.Bu doğrultuda, Hıristiyan terminolojisinde 7 öldürücü günah olarak ifade edilen tembellik, oburluk, açgözlülük, şehvet, kıskançlık, gurur ve öfkeden oluşan ahlaki kusurların kontrolü bağlamında tasavvufun, benlik kontrolünü geliştirmekteki rolü incelenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada Nakşibendi tarikatına mensup 36 kadın 4 erkek olmak üzere 40 kişi ile mülakat yapılmıştır. Elde edilen bilgiler çözümlenmiş, birbirleriyle aynı yada benzer cevaplar birleştirilerek daha açık ve kesin sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır. Verilen genel bilgilerin yanı sıra sufilerin konu ile ilgili kendi ifadelerine de yer verilmiştir. Buna göre, elde edilen sonuçlar, benlik kontrolünün geliştirilmesi söz konusu olduğunda tasavvufun, sahip olduğu temel esasları, kendi has metot, yöntem ve hedefleri ile nefsi kontrol altına almaya çalışarak benlik kontrolünü sağlamada olumlu bir etkiye sahip olduğunu ortaya koyar niteliktedir. Tasavvuf psikolojisi ile ilgili daha net açıklamalar ve daha doğru yorumlar yapılması için yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Self-control experesses the strength of the person to direct his behaviours and the strength to get rid of vices and to obstruct his inner drives. It is argued that by strengtening self-control the person can relieve from negative behaviours and he can develop this control mechanism in variours ways. The people who take their desires under control by developing self-control become morally more mature. Mystic religious aim to get mature by relieving from negative behaviours in their way to reach their goals. It is experessed that the major aim of the mystic religious who choose sufism is to get rid of their negative disposition and to reach Allah by taking their self under control. Sufism has been researched for its role in developing self-control in the respect of controlling moral deficiencies; the seven deadly sins; pride, greed, envy, anger, lust, gluttony, sloth which are defined in Christian terminology. In this research 40 people were interviewed (36 women and 4 men) all of whom are member of the Nakhshibendi tariqat. The information taken has been analysed and the same or similar data have been united to reach more certain results. The statements of the sufis about the subject are given besides the general information. In this respect, the results attribute that sufism having its main bases and the methods, techniques and aims, has a positive affect in trying to control the self. New researchs are needed to make certain explanations and accurate comments about the psychology of sufism.