Montanizm: İlk dönem apokaliptik bir reform hareketi

Abstract

Anadolu'da ortaya çıkmış ilk heretik akımlardan biri olan Montanizm, ikinci asrın ortalarında Frigya bölgesinde ortaya çıkmıştır. Montanistler, peygamberî geleneği canlandırmalarıyla, millenarianist bir karaktere sahip olmaları ve kadınlara kilise hiyerarşisinde yer vermeleriyle dikkat çekmiştir. Hareketin kurucusu Montanus ve kadın peygamberler Maximilla ile Priscilla, insanlara dünyanın sonunun çok yakın olduğunu vazetmişlerdir. Paraklit olduğunu iddia eden Montanus, insanları Göksel Kudüs'ün ineceği yer olan Pepuza'da toplamaya çalışmıştır. Azizler topluluğu oluşturmak isteyen Montanistlere göre bu; evlilikten uzak durarak, oruç tutup büyük güne hazırlanmakla mümkündür. Montanizm kısa sürede Roma, Kartaca, Galya gibi şehirlere yayılmış ve Tertullian gibi ünlü bir kilise babasını da saflarına katmayı başarmıştır. Dördüncü yüzyıla kadar etkisini sürdüren Montanizm, sinod kararları ve imparatorların baskılarıyla güç kaybetmiş ve sekizinci yüzyılda tarih sahnesinden silinmiştir. Ancak Montanizm'in kiliseye yönelttiği eleştirilerin birçoğu günümüzde de geçerliliğini korumaktadır.

Montanism (New Prophecy), which is one of the first existence of heretical movements in Anatolia, appeared in the middle of the second century in Phrygia region. The montanists drew attention with their arousing the prophetic traditions, millenarian characters and giving place to the women in the hierarchy of the church. The founder of the movement, Montanus and the prophetesses Maximilla and Priscilla legislated to the people that the end of the world was so close. Montanus, who declared himself as paraclete, tried to gather the people in Pepuza where “heavenly Jerusalem” was believed to come down. According to the Montanists, who wished to compose the Saint group, there were three possible ways for that; avoiding marriage, fasting and getting ready for the Christ’s second coming day. Montanism was extended in cities like Rome, Carthage, Galia in a short time and it was able to include a famous church father Tertullian among its side. Montanism carrying on its influence until the fourth century lost ground due to the decisions of Synod and the pressure of the emperors and blew over the history scene in the eighth century. But most of Montanism’s criticisms addressed to the church are still maintaining their validity at the present day.