Latin Amerika mali krizleri ve Türkiye

Abstract

Kapitalizm, teorik olarak, sermaye birikimine dayanmaktadır. Dolayısıyla kapitalizm uygulamada, kar oranlarının düşme eğilimi ile karşı karşıyadır. Eğer kar oranları düşerse, sermaye birikimi de duraklayacaktır. Bu duraklama kapitalizmin krizine işaret etmektedir. Krizler, kapitalist sistem kendini yeniden üretemediğinde ortaya çıkmaktadır. Kriz, zayıf sosyal ve ekonomik yapılar için çöküştür. Diğer yandan, güçlü sosyal ve ekonomik yapılar için ise bir fırsattır. Dolayısıyla krizler kapitalist sistem için dönüm noktalarıdır çünkü sistem kendini krizler aracılığı ile yeniden üretmektedir. Bu bağlamda, 1970’lerde yaşanan krizler örnek olarak verilebilir. İthal ikameci sistem kendisini daha fazla yeniden üretememiş ve krizin ardından ihraç ikameci sistem yürürlüğe girmiştir. II. Dünya Savaşı’nın ardından dünya ekonomisinin içine girdiği refah süreci, 1970’lerin sonlarında sınırlarına ulaşmıştır. 1980’den sonra, 1970’lerde başlayan sermaye birikimi krizinin üstesinden gelme çabalarının bir sonucu olarak, neoliberal ekonomik politikalar yürürlüğe girmiştir. Azgelişmiş ülkelerde uygulanan istikrar ve yapısal uyum programları ekonomik politikaları ve bunların sonuçlarını değiştirmiş, ayrıca bu neoliberal politikalar çok önemli toplumsal sonuçları da meydana getirmiştir. Sermayenin kar hadlerinin düşme eğiliminin önüne geçmek ve krizi yönetmek için serbestleştirme politikaları uygulanmıştır. Bu kapsamda serbest ticaret, sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesi ve özelleştirme politikaları yürürlüğe girmiştir. Kriz yaşayan kapitalist sistem bu politikalar aracılığı ile kendini yeniden üretebilmek için bir fırsat yakalamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, azgelişmiş ülkelerde istikrar ve yapısal uyum programlarıyla başlayan liberal süreç aracılığı ile ortaya çıkan dönüşümü ve bu yeni sürecin bir unsuru olarak krizleri Meksika, Arjantin ve Türkiye örnekleri üzerinden değerlendirmeye çalışmaktır.

Capitalism theorically depends on capital accumulation. So, pratically it is face to face the decreasing tendency of profit rates. If profit rates decreases, the capital accumulation hesitates. This hesitation indicates the crisis of the capitalist system. When the capitalist system doesn’t reproduct itself, the crisis occures. Crisis is a collapse for weak social and economic structures. On the other hand, crisis is a chance for strong economic and social structures. So, crises are turning points for the capitalist system because the system can reproduct itself through crises. In this context, the crisis in the late 1970s can be given as an experience. The import substituting system couldn’t reproduct itself any more and after the crisis, export substituting system came into force. The wealth process, that the world economy was in after the World War II, was clogged because the system of import substituting industrialization reached its limits in the late 1970s. After 1980s neoliberal economic policies came into force as a result of efforts for overcoming the capital accumulation crisis that began in 1970s. Stabilization and structural adaptation programs that were applied in underdeveloped countries changed economic policies and also, these neoliberal economic policies caused important social consenquences. In these countries, liberalization policies came into force to put a stop to the tendency of profit rates and to manage the crisis. Trade liberalization, capital movement liberalization and privatization policies came into force. The capitalist system that was in crisis got a chance to reproduct itself through crisis. The major aim of this study is to try to evaluate the transformation in underdeveloped countries which occured as a means of liberal process that began with stabilization and structural adaptation programs and also to evalaute crises on Mexico, Argentina and Turkey experience as a component of this new process.