Küreselleşme sürecinde değişen yaşam tarzları, dönüşen tüketim kalıpları: Bursa örneğinde mekan ve kültür ekseninde farklılaşan kimlikler

Abstract

Bu çalışmada Bursa'da küreselleşme sürecinin yarattığı mekansal etkiler irdelenmekte, kentte alışveriş kültürü, şehrin merkezinde yer alan alışveriş merkezi Zafer Plaza üzerinden değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Küreselleşme sürecinde mekansal farklılaşmalar yanında yaşam tarzları da değişim geçirmektedir. Kentler bu süreçte tüketim merkezi olma yönünde yeni mekansal yapılanmalar göstermekte, yaşam tarzları da tüketim etrafında yeniden şekillenmektedir. Kentlere tüketim merkezi hüviyetini kazandıran en önemli mimari yapılar mega alışveriş merkezleridir. Biçimleri, görünüşleri ve büyüklükleri itibarıyla oldukça gösterişli yapılar olan mega alışveriş merkezleri özellikle 1990'lardan sonra Türkiye'nin metropoliten kentlerinde inşa edilmeye başlanmıştır. Bu mega alışveriş merkezleri gerek mimari tasarımları, gerekse sundukları olanak çeşitliliği ile son dönem kentin en öne çıkan mimari yapılan olarak dikkati çekmektedir. Bursa, bir yandan eski mimari eserlerin ve geleneksel alışveriş kalıplarının varlık alam bulabildiği diğer yandan Zafer Plaza, As Merkez gibi alışveriş merkezleriyle modern alışveriş tarzlarıma iç içe gözlenebildiği ilginç bir kenttir. Kentin son yirmi yıl içinde yaşadığı hızlı değişim, kentin geleneksel dokusuna modern unsurlar eklemekle kalmamış, kentin nüfus yapısında da kayda değer bir değişme meydana getirmiştir. Nüfus çoğunlukla göç nedeniyle artmış, kent İstanbul yolu ve İzmir yolu olmak üzere iki yöne doğru genişleme kaydetmiştir. Kentin bu iki yönde genişleyen bölgelerinde inşa edilen mega alışveriş merkezleri ve hipermarketler yeni alışveriş mekanları olarak Öne çıkmaktackr. Bu mega alışveriş merkezleri arasında kentin merkezinde yer alan Zafer Plaza konumu itibarı ile diğerlerinden farklı bir ayrıcalığa sahiptir. Çoğunluğunu, Hanlar, Kapalı Çarşı Ulu Cami gibi eski mimari yapıların oluşturduğu bu bölgede Zafer Plaza, modern görünümü ile kentin gelenekten, modernliğe yaşadığı dönüşümü simgelemesi bakımından önem taşımaktadır. Kentte modem alışveriş mekanlarının yaygınlaşmasının etkileri, kent insanlarının yaşam tarzlarında, alışveriş kalıplarında, mekan tercihlerinde kendini göstermektedir. Her ne kadar bu yeni alışveriş mekanları yoğun bir ilgi ile karşılanmışsa da kentin alışveriş kültürünün çok eski zamanlardan beri şekillendiği Kapalı Çarşı, Uzunçarşı gibi geleneksel mekanlar önemini bugün de korumaktadır.